Kamboçya’nın Yeni Nesil Punk Kraliçesiyle Tanışalım

Güneydoğu Asya’nın müstesna ülkesi Kamboçya, 70’li yıllarda yaşanan acı dolu dönemin ardından son yirmi yıldır yaralarını sarmaya çabalarken her alanda giderek hızlanan bir normale dönüş süreci yaşıyor.

Turizmin canlanmasıyla yeniden tüm dünyanın ilgi odağı olmaya başlayan ülke, ekonomik ve toplumsal alanlarda yitirdiği zamanı yerine koyarken birçok kulvarda farklı yaşam hikâyelerine de sahne oluyor.

Geçtiğimiz günlerde Ozy.com sitesinde yer alan Justin Higginbottom imzalı bir söyleşi, ülkenin toplumsal gerçeklerine müzik faktörünün dokunduğu yerlerden ayna tutuyor.

Başkent Phnom Penh’de bir kafede şarkıcı Vartey Ganiva ile gerçekleştirilen söyleşi, Kamboçya’daki müziğin günümüzdeki mevcut durumunu, kaçınılmaz bir şekilde sosyal endişelerin dile getirildiği bir çerçevede ele alıyor.

Karşınızda Vartey Ganiva,

24 yaşında ve ülkedeki tek kadın “punk” şarkıcısı olarak kabul ediliyor, grubu “Vartey Ganiva Band” ile bir buçuk yıl önce biraraya geldiklerinden bu yana, Phnom Penh’deki rock mekânlarında sahne almış ve Kamboçya TV’de canlı gösterilerde boy göstermiş.

Phnom Penh dışındaki köyünde şarkı sözü yazdığına değinen Garniva, komşularının kavga ettiğini duyabiliyor, adamın eve geç kalması hakkında, içki içmek hakkında yazıyor. Bu tür kavgalara çok fazla tanık oluyor ve başka bir karşılıksız aşk şarkısı söylemek yerine, birçok Kamboçyalı kadının karşılaştığı gerçeklikler hakkında yazıyor. Örneğin, “Pdey Chongrai (Evil Husband)” isimli parçasında, ‘parasını uyuşturucu ya da içki için harcayan tembel bir koca’yı konu ediyor.

Söyleşinin gerçekleştiği, Phnom Penh’de üst katlardaki mekân, punk ve metal konserlerine ev sahipliği yapan sıkı, terli bir alanı andırıyor. Beyaz duvarlarda grafitiler yer alıyor. Bir barmen arkada bir dolara fıçı bira dolduruyor. Sahnede ise, bir sivil toplum kuruluşu olan Cam Projects’in, kötü ünüyle bilinen Stung Meanchey atık döküm alanının yakınında yaşayan çocuklara enstrümanlar ve kayıt alanı sağladığı zaman başlayan death metal grubu Doch Chkae. Bir şans verildiğinde, çocukların – bugün onlara böyle hitap etmeye cesaret edemezsiniz – bu acımasız ve orijinal müziği yaratabildiğini gösteriyor âdeta.

Vartey, Doch Chkae’nin 2015’te yaptıklarını gördükten sonra müzik hakkındaki düşüncelerini değiştirdiğini söylüyor. İlk başta, Khmer kadınların çoğunun istediği şeyi yapmayı deneyerek tatlı ve slow aşk şarkıları söylerken, kadın hakları hakkında şarkı söylemeye başladığında, yoksul çocuklar hakkında, atık alanlarından ve uyuşturucu maddelerden, bir bakıma daha gerçek şeylerden bahsettiğinde daha anlamlı bir zemin üzerinde olduğunu hissediyor.

İsviçreli bir göçmenle evli olan Vartey, Phnom Penh gibi şehirlerde kadınlar için daha fazla sosyal ilerleme görülmesine karşın, kırsal Kamboçya’nın geleneksel ataerkil yapısının birçoğunu elinde tuttuğunu söylüyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, kadınların yüzde 14’ü eşleri tarafından finansal baskıya mahkum kalırken yüzde 11’i fiziksel veya cinsel şiddete maruz. “Kadınlar dışarıda çalışamaz” diyor Vartey, kırsal bölge hakkında. “Sadece kocanız için evde çalışabilirsiniz”. Erkekler ise istediklerini yapmakta özgürler.

Kamboçyalı metal grubu “Sliten6ix” şarkıcısı Vanntin Hoeurn, Vartey hakkında, “bir kadın şarkıcı olarak yazdıklarıyla güncel fikirlere meydan okuyor” diyor.

Vartey, “Yerng Ker Chea Sattrey (We Are Aware)” isimli şarkısında, “Kamboçya için bir şaheser inşa etmeye gelen kadınlar biziz” derken, mesajını direkt olarak vermekten çekinmiyor.

Vartey yola, kocası tarafından yönetilen, Kamboçyalı metal ve punk gruplarına kucak açan küçük ölçekli bir firma olan Yab Moung Records ile çıkarken sonrasında, televizyonlarda canlı şovlar yapmasını, müzik videolarının daha geniş kitlelere ulaşmasını planlayan bir yönetim şirketi olan TMS ile anlaşma imzalamış. Firmanın başkanı ise ondaki potansiyeli ve vizyonu gördüklerini söylüyor.

Hayallerinden biri de yoksul olarak büyümenin, eşleri tarafından kapana kısılmış ve değersiz hissetmenin gerçekliği hakkında şarkılar söyleyen bir kadın punk grubu oluşturmak ve Vartey, köyünden katılmak isteyen kızlar olduğunu ancak onlara önce enstrümanlarını öğrenmeleri gerektiğini ve henüz çok genç olduklarını söylüyor.

Yakında hazır olacaklarını düşünüyor ve “diğerleri de olacak” diye ekliyor.

Justin Higginbottom

Ozy.com