Veni, Vidi, Vici: Julius Caesar’ın Ünlü Sözünün Gerçek Kökeni

Julius Caesar ordusuyla birlikte Rubicon’u geçtikten sonra kendi konuşmasını yazarak Roma liderlerinin bir başka asırlık geleneğini yıktı ve mükemmel bir slogan buldu.

Julius Caesar’ın Türkçe’de “Geldim, gördüm, yendim” olarak bilinen “veni, vidi, vici” mottosu şüphesiz antik çağın en ünlü alıntılarından biridir. Aynı zamanda Sezar’ın Rubicon Nehri’ni geçmesi, Mısır kraliçesi Kleopatra ile olan ilişkisi ve hoşnutsuz Romalı senatörler ve onların uzantıları tarafından zamansız bir şekilde öldürülmesiyle birlikte Sezar’ın olaylarla dolu yaşamının en ünlü bölümlerinden birini de anlatıyor.

Veni, vidi, vici, benzer şekillerde Polonya Kralı III. Jan’dan Winston Churchille kadar birçok önemli lider tarafından kullanılarak hayatta kaldı. Hatta günümüzde rap şarkılarına bile uyarlandı.

Pitbull: “Gördüm, geldim, yendim / Yoksa gördüm, yendim, geldim mi demeliyim.”

Alıntıyı neredeyse hepimiz biliriz de bağlamına dair pek bilgimiz yoktur. Sözün orijinal anlamı, bugün kazandığı manadan çok daha incelikli olup Roma’nın cumhuriyetten imparatorluğa ani geçişinin habercisidir. Hem antik hem de çağdaş tarihçilerin yazılarına göre veni, vidi, vici, Sezar’ın mutlak güce yükselişinde çok önemli bir rol oynadı.

Veni, Vidi, Vici: Mükemmel Slogan

Veni, vidi, vici, her biri biraz farklı olaylar dizisini anlatan üç antik kaynağa kadar izlenebilir. Tüm kaynaklar, Sezar’ın bu üç ikonik kelimeyi, Mithridates Savaşları’nı rezerve ederek MÖ 47’de Zela Savaşı sırasında mağlup ettiği Pontus kralı II. Pharnaces’e karşı yürüttüğü kampanyaya yanıt olarak söylediği konusunda hemfikirdir. Ancak Sezar’ın mesajını nasıl ve kime ilettiği konusunda anlaşamıyorlar.

Zela’daki olaylardan neredeyse bir yüzyıl sonra doğan Yunan tarihçi Plutarch’ın Paralel Yaşamları’na göre general bu ifadeyi arkadaşı Amantius ile yaptığı bir konuşmada uydurdu. Plutarch’tan birkaç nesil uzakta olan Yunan tarihçi Appian, bu ifadenin söylenmediğini, yazıldığını iddia etti. Plutarch’tan genç ama Appian’dan daha yaşlı olan Romalı tarihçi Suetonius da sözlerin bir mektupla olmasa da yazıya geçirildiğini iddia ediyor. Bunun yerine ünlü tarihi On İki Sezar’ın Hayatı’nda bu sözlerin tabletlere yazıldığı ve Sezar’ın MÖ 46’da Ebedi Şehir’e muzaffer dönüşü sırasında sergilendiği belirtiliyor.

Tarihçiler uzun süredir bu üç senaryodan hangisinin daha olası olduğunu tartışıyorlar. Tarihçi Ida Östenberg, “Veni Vidi Vici ve Sezar’ın Zaferi” başlıklı makalesinde Suetonius’a yöneliyor. Her ne kadar Sezar bu sözleri yazıp kayda geçirmeden önce laf arasında söylemiş olsa da, mesajın kısa ve aliterasyonlu olmasının onu “kitlesel bir dinleyici kitlesi için mükemmel bir retorik slogan” haline getirdiğini, büyük bir mesaj olduğunu ima ettiğini savunuyor.

Suetonius’un bahsettiği büyük yazıtlı tabletler veya tituli, Roma askeri kültürünün önemli bir parçasıydı. Başarılı bir seferden sonra generaller Roma’ya döndüklerinde zaferleri kutlamak için gösterişli geçit törenleri düzenlerdi. Bu geçit törenleri sırasında tituli günümüzdeki pankartlar ve reklam panolarının yaptığına benzer bir amaca hizmet ederdi ve geniş kitlelere önemli bilgiler verirdi. Normalde tituli öldürülen düşmanların ve esir alınan mahkumların sayısı, el konulan hazinenin toplam değeri veya yok edilen kasaba ve şehirlerin listesi gibi ilgili kampanyalarla ilgili pratik ayrıntıları aktarırdı.

Sezar izleyicilerine istatistik yerine bir slogan sunarak bu asırlık geleneği tersine çevirdi. Tartışmayı daha da artıran bir diğer konu da sloganı Sezar’ın bizzat kaleme alması ve bunu birinci şahıs ağzından yapmasıydı. Östenberg, bunu yaparak, “kişisel başarısını göstermek için Roma’nın gücünü ve yenilmiş düşmanlar üzerindeki kontrolünü ifade etmek için geleneksel olarak kullanılan bir aracın avantajından yararlandığını” yazıyor. Veni, vidi, vici, Sezar’dan önce gelen ve kendi sözleriyle kendi işlerinin hızını ilan eden alışılmışın dışında ve meydan okuyan bir kendini tanıtmadır: ‘Geldim, gördüm, yendim.’”

Veni, Vidi, Vici’nin Anlamı: Bu kadar basit bir ifade için veni, vidi, vici’nin birçok farklı anlamı olduğu görülüyor. Suetonius’a göre “Geldim, gördüm, yendim” ifadesi “savaşın olaylarını değil… savaşın bitme hızını” gösteriyordu.

görsel: bir roma parası üzerinden Sezar, CNG, Wikimedia Commons // CC BY-SA 2.5

mentalfloss