Vatandaş Haberciliği Gazeteciliğin Ölümü mü?

Günümüz modern dünyasının keşifleri, hem nitelik hem nicelik bakımından tarihin diğer tüm dönemlerinden farklı –  ve daha tercih edilir. Sanal dünyanın, fiziki dünyayla paralel olarak, toplum, kültür, ekonomi ve siyasette önemli değişiklikler yapacak şekilde biçimlenmesi bir örnektir.

İnternetin artan genişlemesi, toplumun sahip olduğu genel yapıdaki değişimlerin başlatıcısıdır.

Etkileşim gibi özellikler, zaman ve mekân bakımından herhangi bir sınırlamanın olmayışı, medeni hukukun üstünde mevcudiyet ve sosyal rekabet açısından diğer rakiplerini yenen internetin multimedya araçlarıyla gelen olasılıkları…

Son yıllarda yaygın iletişim teknolojilerinden etkilenen alanlardan biri de edebiyat ve kültür. Sosyal medya gazetecileri, yazarları ve sanatçıları daha popüler hale getirdikçe, onlar da kitleler oluşturmak ve bu kitleleri koruma konusunda hevesli hale geldiler. Ancak, bu çabaların sahip olduğu olumsuz etkilerin ölçüsü bilinmemektedir. Ancak,  bilgilendirme ve mikro blogging için sosyal medya kullanımının artmasıyla sosyal ağ sitelerinin edebiyat ve bilginin geleneksel normları nasıl etkilediği üzerine olan tartışmaları kızıştırdı.

Eserleri aracılığıyla takipçileriyle yazar, gazeteci ve sanatçılar arasında her zaman etki ve izlenime dayalı bir ilişki olduğu yönünde bir hipotez vardır ve bu işleyiş sosyal medya siteleri tarafından sekteye uğratılmıştır. Sosyal siteler takipçiden gelen takdir ve yaratıcıdan gelen etkinin miktarını aslında arttığına bile inanılıyor.

Hemen hemen herkesin cep telefonlarını çıkarıp, fotoğraf çekmesini, sosyal sitelerde yayınlamasını ve bir “gazeteci” olmasını sağlayan sosyal medyadan kaynaklı bir gelişme de ‘Vatandaş Gazeteciliği’ndeki yükseliştir.

Ancak, BBC Küresel Haber Dairesi Direktörü Richard Sambrook’a göre enformasyon gazetecilik değil. Sabahları Twitter’ı açıp baktığınızda gördüğünüz birçok şeyin gazetecilikle alakası yok. Gazeteciliğin disipline, analize, açıklamaya ve bağlama ihtiyacı vardır ve bu nedenle hala bir meslektir.

Gazeteciler, kamusal alanın eşik bekçileri olarak görülmeye alışıklar ama kamusal alanın artık kapı ve duvarları yok.  Dünyada iki milyardan fazla internet kullanıcısı var.

Onların her biri, mesajlarını önemi konusunda eşik bekçisi bir gazeteciyi ikna etmeden yayınlayabilir.

Örneğin, profesyonel gazeteciler bildirir ve kendi yayınlarında bir son dakika haberleri tweetler.

Bir olaya tanık olan vatandaş gazeteciler, profesyonel gazeteciler tarafından çoğunlukla bedelsiz yayın materyali olarak ana akım medyaya sokulan haberler üretir.

Ama her yerde ve her olayı gönüllü olarak rapor eden sıradan vatandaşlar için bu güvenli mi?

Kent Üniversitesi tarafından yapılan araştırmaya göre, vatandaş gazeteciler, kamuoyunu etkileyebilen güvenlik ve ilgili konularda haber medyasının gündem belirleme fonksiyonunda bir rol oynuyor;

Bu arada aynı esnada ifla.org tarafından hazırlanan başka bir raporda da,  daha fazla sayıda vatandaş gazetecinin ve ihbarcının paylaşımlarından dolayı öldürüldüğü ya da hapse girdiği belirtiliyor.

Bazen onların güvenliği, profesyonel gazetecilerle tanzim edilmemiş işbirliği nedeniyle tehlikeye giriyor.

Vatandaş gazeteciliği çoğu zaman yangına körükle gider ve kötü bir durumu daha da kötüleştirir, yüksek hassasiyete sahip bilgiler vermek ve eklemeler yapmak özellikle savaşla parçalanmış ülkelerde daha büyük bir karmaşaya yol açabilir.

Yeni binyılın ilk on yılının sonuna kadar internetin gazeteciliği öldürdüğü apaçık ortadadır. Artan sayıda okuyucu, haberlerini çevrimiçi olarak okumayı tercih etmeyi kararlaştırdı ve reklam verenler de onları takip etti. Bu arada, profesyonel olmayan gazeteciler tarafından küresel olarak üretilen gazetecilik oranı çarpıcı bir biçimde arttı. Yüz milyonlarca insan internete çabucak ve güvenli şekilde erişim sağlayabiliyordu.

Mobile teknoloji her yerde erişim sağlıyor.

Sosyal medya sitelerinin kullanımı, bu günün dünyasında haber tüketimi deneyiminin ayrılmaz bir parçası haline gelirken, haber kuruluşlarının sosyal medya kullanımını kapsamlı bir şekilde incelemesi önem kazanmıştır.

Amatör haber kültürünün yükselişine ve telif haklarındaki ihlallerin artışına karşın gazetecilik ve yazarlık meslek olarak varlığını sürdürüyor –  ama çalkantılı bir kimlik mücadelesi yaşayan biri olarak.

Aisha ILYAD