Neredeyse aynı zamanda yapılmış bir Mona Lİsa tablosu daha olduğunu biliyor muydunuz?
Mona Lisa sanat tarihinin en ünlü tablolarından biri. Leonardo da Vinci’nin başyapıtını görmek için her yıl milyonlarca kişi Paris’teki Louvre Müzesi’ne akın ediyor. Ancak sözkonusu tablo mevcut tek versiyon değil. Da Vinci’nin çıraklarından biri tarafından orijinaliyle aynı zamanda yapılan bir kopya -ki bu onu bilinen en eski kopya yapıyor- Madrid’deki Museo del Prado’da. Prado Mona Lisa tablosu, orijinalin yaratılışına ve detaylarına ışık tutuyor ve aynı zamanda başlı başına etkileyici bir eser.
Bu tablo kurulduğu 1819 yılından bu yana Prado Müzesi’ne ait. Ancak neredeyse iki yüzyıl boyunca, 16. ve 17. yüzyıllardan kalan düzinelerce Mona Lisa kopyası gibi önemsiz olarak görüldü. 18. yüzyılda, muhtemelen bazı unsurların tamamlanmamış olması nedeniyle arka plandaki manzara tamamen siyahla kaplıydı.
Tablonun kaderi 2011’de değişti. 16. yüzyılın ilk çeyreğine ait bir kopya olduğunun farkında olan Louvre, eserin Leonardo’nun Son Şaheseri: Sainte Anne adlı sergide yer almasını istedi. Prado Müzesi bunu hazırlamak için bir restorasyon projesi başlattı. Siyah verniğin neredeyse iki yüzyıl sonra eklendiği anlaşılınca, Mona Lisa’larını kızılötesi yansıma ve radyografi çalışmalarına sundular.
Bu süreç her iki resimde de yapı olarak aynı ancak farklı bir üslupla izlenen hazırlık niteliğindeki alt çizimi ve çizimdeki düzeltmeleri ortaya çıkardı. Bu, kopyacının orijinal parçayı yapmak için da Vinci’nin sürecini takip ettiğini ortaya çıkardı. Prado Müzesi “Figürler boyut ve şekil bakımından aynı ve şüphesiz aynı taslak çizimden kopyalanarak aktarıldı” diye yazıyor. Müze tabloların benzerliğine rağmen şunu belirtiyor: “Leonardo’nun resminin belirsizliği ve inceliğinin, Prado panelini boyayan sanatçının kusursuz tekniğinden oldukça farklı olduğuna şüphe yok.”
Da Vinci’nin imzası olan sfumato’dan yoksun olmasına ve çiziminin daha düşük kalitede olmasına rağmen, Prado’nun Mona Lisa’sı, renk paletinden (orijinaldeki verniğin zamanla çatlaması ve sararması nedeniyle) da Vinci’nin üzerinde yaptığı değişikliklere kadar benzersiz bilgiler sunuyor. Prado Müzesi “Genel olarak tablo, Louvre tablosunun yaratılmasında bir ara aşamayı yansıtıyor gibi görünüyor” diyor. Sonuçta Mona Lisa’nın bu kopyası, Da Vinci’nin çalışma yöntemlerine göz atmamızı sağlayan zaman makinesine en yakın şey.
fotoğraf: Leonardo da Vinci via Wikimedia Commons, Public domain (Left); Apprentice of Leonardo da Vinci via Wikimedia Commons, Public domain (Right)