Martenitsalar Baharı Müjdeliyor
Her yıl 1 Mart’ta Bulgar halkı geleneksel Baba Marta (Marta Nine) kutlamalarını yapıyor ve yaklaşmakta olan baharı yeni umutlarla bekliyor. Tüm dünyada insanlar baharı sevinçle kutluyorlar, ancak Bulgarlar arasında antik zamanlardan kalma bir gelenek içinde geçiyor bu sevinç.
Bulgarlar 1 Mart’ta Martenitsa’yı birbirlerine hediye ederler ve kendilerine Baba Martha (Mutlu büyükanne Marta) dan mutluluk, bereket, sağlık dilerler. Bu, birine iyi şanslar, sağlık ve birçok başka olumlu şey dilemek için eşsiz bir yoldur.
Martenitsa, Bulgarca ‘da Mart ayından türemiştir bir de halk efsanelerinin Bulgarca ‘da Baba Marta (Mart Nine) adında öfkeli bir yaşlı büyükanne efsanesinden geldiği söylenir. ( Slavlar arasında Baba büyükanne demektir) Mart ayı kapıdan baktırır kazma kürek yaktırır deriz, bazen çok güneşli bir havayken bazen çok soğuk hatta kar yağışlı geçen bir aydır, Bulgar geleneğinde ise inanış şu ki; Baba Marta, ruh halini çok hızlı değiştiren sert, yaşlı bir kadındır. Gülümsediğinde ve mutlu olduğunda hava güneşli, sıcak olacak, öfkelendiğinde ise soğuk daha uzun süre kalacak ve hatta kar yağacak derler. Martenitsa’nın kırmızı ve beyaz renklerini giyerek selefler Baba Marta’dan merhamet isteyerek kışın daha hızlı geçmesini ve bahar getirmesini umarlar.
Martenitsa’nın en önemli simgeleri Pijo ve Penda
En yaygın Martenitsa sembolü; iki küçük yün ipten yapılmış bebekler- Pizho ve Penda-
Martenitsa olarak adlandırılan küçük bebekler, iç içe geçmiş kırmızı ve beyaz ipliklerden (yün, ipek veya pamuktan) oluşur.
Pijo genellikle beyaz rengin hâkim olduğu erkek bebeğidir. Penda genellikle kızıl renge hâkim olan eteğiyle ayırt edilen dişi bebektir. Pek çok varyasyon ve form vardır. Bükümlü kırmızı ve beyaz bilezik, kolye, püskül, ponpon, top, kareler, insan veya hayvan figürleri yapılır. Geçtiğimiz on yıllar boyunca ahşap, deri, seramik ve metal folyodan yapılmış her türlü temsil ve sembolleri iplikten yapılmış martenitsalara iliştirerek gelenek yenilenmiştir.
Beyaz, güç, saflık ve mutluluk sembolü iken kırmızı sağlık, kan ve doğurganlığı temsil eder.
Biri size bir Martenitsa hediye ettiği zaman giysilerinize, bileğinize ya da boynunuza bağlayıp leylek ya da ilk kez çiçek açan meyve ağacı görene kadar üzerinizde taşımalısınız. Sonrasında bir nehir/denize atabilirsiniz ve ya dilek dileyip çiçek açan bir ağaca bağlayabilirsiniz. Martenitsa’nın sağlık, mutluluk ve uzun ömür getirdiği düşünülmektedir. Bir çeşit tılsım gibi, Martenitsa da insanları “şanssızlıktan”, hastalıklardan ve kötü bir gözden korumak için sihirli bir güç olduğuna inanılır.