Kayıp Okyanusun Bir Parçası Akdeniz’de Bulundu
Dünya bizim varsaydığımız gezegen olmamakta kararlı.
Binlerce yıl boyunca onun kıta boyutu, sürekli hareket ederek, ilişerek ve birbirinin altında kaybolarak kalın tabakalar yapar.
İsrail, Ben Gurion Üniversitesi’nde Ancak jeolog Roi Granot, bu güne kadar dünya üzerindeki en eski deniz tabanı levhasını keşfettiğini, söylüyor.
Süper kıta Pangea, modern ulusların sınırlarıyla gösterilir. Merkezde Tethys Denizi yer alır. (Massimo Pietrobon/Wikimedia Commons (CC BY 3.0)
Kabaca 60 bin mil kareden oluşan kabuk parçası, yaklaşık 340 milyon yıl boyunca Doğu Akdeniz’in altına saklanmış.
Bu demek oluyor ki, bu levha tam olarak bugün bildiğimiz sonradan ayrışmış Dünya’nın kara kütleleri süper kıta Pangeayı oluşturmak için bir araya geldikleri zamanlardan.
Aynı zamanda, araştırmacılar Atlantik ve Hint okyanusları da dâhil olmak üzere deniz tabanlarının %70inden daha yaşlı olduğunu biliyor. Dahası Granot, dünyanın en eski kayıp denizlerinden (ya da okyanus) Tethys’in bir kalıntısından daha eski bir levha olabileceğini düşünüyor.
Granot Business Insider’a yazdığı bir e-mailde şunları söyledi; “Bizim eskilerden sağlam okyanus kabuğumuz yok… Bu okyanusun Pangea iken oluştuğu, son süper kıtanın oluşumuna devam ettiği anlamına gelecektir.”
Granot’un Nature Geoscience dergisinde yayınladığı yeni çalışmasına göre; 8 milden daha fazla tortunun altına gömülü olduğundan hiç kimse daha önce bu levhayı keşfedemedi.
Akdeniz’in altında büyük bir şey olduğu hakkındaki önsezisiyle yaptığı test için Grano 2012 Ekim ve 2014 Ekim arasında dört araştırma yolculuğu gerçekleştirdi.
Bir ekip, arkasında üç büyük sensör çeken bir bot, okyanus tortusunun millerce altında gömülü kabuktaki manyetik anomalileri yakalamak için her yolculukta okyanus boyunca zikzaklar çizdi. – Denizaltı volkanik yükseltileri tarafında yapılan kabukta manyetik imzalar birbirine geçmiş.
310 ila 370 milyon yıl yaşındaki deniz tabanı levhası lacivert gölgeli. Roi Granot/Nature Geoscience
Manyetik anomalilerin bir şablonuyla Grano, deniz tabanı kabuğunun eski bir bloğunun varlığını kanıtlamaya çalıştı. Ve veri toplamadan iki yıl sonra, çalışmanın sonuçları ortaya çıktı. Verilerin işlenmesi bittiğinde, 16 saatlik bir uçuşa dayanan Granot “Şoke olduk,” dedi. “Tablo oldukça netti. Ben okyanus kabuğuna bakıyordum! Yeni kavrayışımı paylaşacak kimse olmadığından, uçakta inene kadar bir ileri bir geri yürüdüm.”
Tethys Okyanusu, bu bilim adamlarının düşündüğünden göre yaklaşık 50 milyon yıl önce kurulduğu anlamına gelebilir.
Onun yerine diğer bilinmeyen okyanus dibi parçalarından birine ait olabileceğini belirten Granot, “Ancak biz gerçekten Tethys Okyanusu’nun bir parçası olduğundan emin değiliz. Bu okyanus kabuğunun hiç ilgisi olmayabilir,” diyor.
Ve levha tektoniğiyle ilgili ders kitaplarının yeniden yazılması bir yana Granot’ keşif hakkında şunları söylüyor: “Doğu Akdeniz’de ısı akışını anlamak için de yardımcı olabilir, bu da o bölgedeki hidrokarbon potansiyelini (gaz ve petrol rezervleri) değerlendirmek için yardım edecektir.”
Diğer jeologlar muhtemelen bu bilgiyi teyit etmek için çalışacak ve Granot gelecekteki çalışmalarda bu keşfi oluşturan olabilecek tüm testlerin farklı tektonik olasılıklarını makalesinde dikkate almış.