Kayıp Bir Vadinin Anıları: Tavan Arasında 5.000 Fotoğraf Bulundu
1900 ile 1930 yılları arasında yoksul bir tohum satıcısı, Alplerin güneyinde, İtalyanca konuşulan İsviçre topraklarındaki izole bir vadide günlük yaşama ait beş binden fazla fotoğrafını çekti. Roberto Donetta artık İsviçre fotoğrafçılığının en büyük yabancı sanatçılarından biri olarak kabul edilebilir, ancak 1932’de ev eşyaları müzayedede satılırken borç, yalnızlık ve sefalet içinde öldüğü ve hayatının eseri kimsenin ilgisini çekmedi. 30 yıldan fazla bir süre boyunca binlerce cam levha ve orijinal baskı yaşadığı mahallenin çatı katında unutulmuş ve tesadüfen korunmuştu.
Donetta’nın net, yüksek kaliteli, güçlü ve etkileyici görüntüleri İsviçre’deki köy yaşamının tarihi bir belgelemesinden çok daha fazlası. Sıra dışı fotoğrafçı hayat koşulları izin vermese de kendisini bir sanatçı olarak gören benzersiz bir tarihçiydi. İsviçre’nin en fakir bölgelerinden biri olan Ticino’daki Blenio Vadisi’nde mütevazı bir hayata doğan Roberto Donetta çoğu vatandaş gibi göç etmek zorunda kaldı. Sokaklarda kestane satmak için Kuzey İtalya’ya gitti ve hatta bir yıllığına Londra’ya göç ederek tohum satıcısı olarak çalıştı.
21 yaş gibi oldukça genç bir yaşta evlenmişti ve beslemesi, bakması gereken yedi çocuğu vardı. Bir yerlerde heykeltıraş Dionigi Sorgesa ile tanıştı ve Sorgesa ona temel bilgileri öğretmenin yanı sıra bir kamera da verdi. Geçimini gezici bir fotoğrafçı ve tohum satıcısı olarak sağladı ve sonra İsviçre’ye döndü. Corzoneso’daki Casserio’ya yerleşerek yurttaşlarını günlük yaşamın her yönüyle fotoğrafladı. İş yerinde şakalaşan kasaplar ve demirciler, cenaze törenlerine katılan aileler, ormanda oynayan çocuklar vb.
Donetta hiçbir zaman kendi stüdyosuna sahip olamadı. Elinde bir kamera ve portatif fonlarla vadide dolaştı ve resimli kartpostallar yaparak geçimini zar zor sağladı. Roberto öldüğünde ona destek olan kasabalıların çoğuna borcu vardı. Karısı ve ailesi onu yıllar önce terk edip Fransa’ya taşınmıştı ama belli ki kendi topluluğu içinde çok seviliyordu. Corzoneso Komünü son yıllarında ayakta kalabilmek ve harcamaların bir kısmını geri almak için eşyalarını müzayedeye çıkardığında, ironik bir şekilde, olağanüstü fotoğraf koleksiyonu satamayacakları tek şeydi.
Varsayılan olarak Corzonesco Komünü, 1970’lerin sonlarında yeniden keşfedilen Donetta arşivlerinin sahibi oldu. Donetta’nın hayatının son dönemini geçirdiği ev – öğrenci eksikliği nedeniyle kapatılmadan önce bir zamanlar kasaba okuluydu – yuvarlak bina, fotoğraf vakfının merkezi haline geldi. 18. yüzyıldan kalma bu küçük taş evde onun mirası küçük bir arşiv ekibi tarafından korunuyor ve yönetiliyor. Roberto Donetta’nın çalışmalarını dünyaya yaymak, serseri sanatçı ve tohum satıcısının kendi merceğinden keşfetmeyi hayal ettiği uzak yerlerdeki gözlerle görülmesini sağlamak için biraz yardıma ihtiyaçları var.
Roberto Donetto’nun kendisi:
