İzlenmesi Gereken 9 Sovyet Bilimkurgu Filmi
Sovyet sinematografisi, bilimkurgu türüne bazı ciddi değerler kazandırdı. Tarkovsky’nin başyapıtlarından, kıyamet sonrası filmlerine ve karanlık toplumsal hicivlere kadar, her bilim-kurgu fanının görmek isteyeceği Sovyet filmleri listesine aşağıda göz atabilirsiniz.
Solaris (1972)
Psikolog Kris Kelvin, Solaris’teki görevi denetlemek üzere uzay istasyona ulaşır; vereceği karara göre görev devam edecek veya sonlandırılacaktır. Gördüğü manzara tuhaftır, bilim adamları akıllarını kaçırmıştır. Kelvin de kendi benliği tarafından esir alınır ve birtakım esrarengiz deneyimler yaşamaya başlar.
Genel olarak baktığımızda, Tarkovsky’siz bir Sovyet bilimkurgu sineması düşünülemez. Tarkovsky’nin diğer filmleri gibi Solaris ve Stalker da kapsamlı şekilde analiz edilmiştir. Yayınlanması Sovyet yönetimi tarafından uzun yıllar engellenen Solaris, unutulmaz bir bilimkurgu lezzeti sunmayı garanti eder.
Solaris, 2002 yılında Amerikalı yönetmen Steven Soderbergh tarafından tekrar beyaz perdeye aktarıldı. Ancak sanatsal ve kavramsal güçten yoksun olan bu versiyon, George Clooney’nin Kelvin rolündeki başarısına ve teknoloji avantajına rağmen Tarkovsky eserinin yanında sönük kalmıştır.
Inquest of Pilot Pirx (1978)
Inquest of Pilot Pirx (1978) | © Dovzhenko Film Studios / Tallinnfilm / Zespoly Filmowe
Sovyetler-Polonya ortak yapımı olan film, bir Satürn görevini konu alır. Büyük bir teknoloji şirketi, insansı robotlar geliştirmeyi başarır ve olabilecekleri aldırmadan seri üretime başlar. Kaptan Pirx yönetimindeki bir grup robot ve insan, iki uyduyu Satürn’ün halkasına yerleştirmeleri için uzaya gönderilir. Tahmin edileceği üzere işler yolunda gitmez.
Film, günümüzde bile geçerliliğini koruyabilmesini yönetmen Marek Piestrak’in aşırı gerçekçi film anlayışına borçludur. Kostümler ve modeller, NASA ve Sovyet Uzay Ajansının kullandığı astronot kıyafetleri temel alınarak tasarlanmıştır. Filmin müzikleri Estonyalı besteci Arvo Pärt’a aittir.
Stalker (1979)
Uzak bir gelecekte, bambaşka bir yaşam düzeni içerisinde, ismi olmayan bir ülkedeyiz. Dünyaya düşen dev göktaşı yaşamı yerle bir ederken Zone adında esrarengiz, yeni bir bölge oluşmuştur. Bu bölgeden içeriye girebilen insanların tutkularının gerçekleşeceğine dair söylentiler vardır. İçeride yaşayan ‘güç’ insan zihni tarafından hayal edilmesi mümkün olmayacak güçteki bir varlıktır. Askerler tarafından korunan Zone bölgesine sadece gerekli olgunluğa erişmiş cesur Stalker’lar girebilmekte, bölgeye giren insanlara eşlik etmektedirler.
Kahramanımız Stalker, ailesinin tüm itirazlarına rağmen bölgeye girmek isteyen bir bilimadamına ve bir yazara eşlik etmeye karar verir.
Yönetmen Andreï Tarkovski
Oyuncular: Anatoli Solonitsyne, Natasha Abramova, Nikolai Grinko
Zero City (1988)
Zero City (988) film posteri | © Mosfilm
Sıfır Kenti, 1988 Sovyetler Birliği yapımı deneysel fantastik filmdir. Özgün adı Gorod Zero (Город Зеро) olan film 31 Mart – 15 Nisan1990 tarihleri arasında düzenlenen 9. Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde de gösterilmişti.
Ermeni asıllı Sovyet sinemacı Karen Şahnazarov’un yönettiği ve aynı zamanda Aleksandr Borodyansky’yle birlikte özgün senaryosunu yazdıkları film, Mosfilm stüdyolarında üretilmiştir (Şahnazarov bundan 10 yıl sonra Mosfilm Stüdyoları’nın genel müdürü olacaktır). Filmin başrolünde aktörlük ve yönetmenlik dışında aynı zamanda bir şair ve hiciv ustası olan Leonid Filatov rol almıştır. Ayrıca Aşk Gözyaşlarına İnanmıyor filminin yönetmeni Vladimir Menshov da bu filmin oyuncularından biridir.
Sovyet bürokrasisine özgü çıldırtıcı saçmalıklarla dolu Kafkavari absürt öyküsüyle, ayrıca David Lynch ve Andrey Tarkovski filmlerini anımsatan mistik tarzıyla “Sıfır Kenti”, Moskova’dan bir iş için trenle küçük bir kasabaya gelen orta yaşlı makine mühendisi Aleksey Varakin (Leonid Filatov)’in burada başından geçen tuhaflıkları anlatmaktadır.
Washington Post’un sinema yazarı Hal Hinson bu filmden “Sovyet tarzı bir Alacakaranlık Kuşağı” (The Twilight Zone) şeklinde bahsetmiştir.
“Sıfır Kenti” İtalya’da düzenlenen Bergamo Film Günleri’nde “Bronz Rosa Camuna”, Sovyetler Birliği’nde ise “en iyi yapım tasarımı” dalında “Nika Ödülü” nü kazanmıştı.
Dead Man’s Letters (1986)
Dead Man’s Letters (1986) film posteri | © Lenfilm
Nükleer bir felaketten sonra sığınakta bilimadamı larsen, ölecek derecede hasta karısı ve talihsiz eski heykel enkazları arasındadırlar. Yarı çıplak bir kadın, bedeninin yeni koşullara daha çabuk uyum gösterebilmesi için çılgınca bir umut içindede yürür. Toplumun yetişkin, sağlıklı üyelerine bile yeterli yer olmayan sığınağa bir papaz ve bir öğretmen, katalespi hastası olan çocukları yetimhaneden getirirler… Nükleer katliam ile bozulmuş ve ölü bedenlere dönüşmüş bir dünyayı görebilmek için birçok kez sığınaktan çıkıyoruz…
Yönetmen: Konstantin Lopushansky
Oyuncular: Rolan Bykov, Viktor Mikhaylov, Vera Mayorova, Vadim Lobanov, Nikolai Alkanov
Kin-Dza-Dza! (1986)
Kin-Dza-Dza! (1986) | © Mosfilm
1986 yapımı Sovyet bilim-kurgu filmi. Özellikle Sovyet ülkelerinde kült olararak değerlendirilebilecek film Mosfilm stüdyolarında Georgy Danelya’nın yönetmenliğinde renkli olarak çekilmiştir. Film Sovyetler Birliği’nde normal bir günle başlar. Ekmek ve makarna almaya çıkan Vladimir Nikalyeviç “Vova Amca” ve Konservatuvar öğrencisi adayı Gedevan Aleksandryeviç “Skipatch” uzaydan geldiğini iddia eden bir adama yardım etmeye çalışırlar. Adamın transfer saati ile oynarken birden kendilerini Pluk adlı gezegende bir çölde bulurlar. Pluk gezegeni daha önce denizlerini ve doğasını yitirmiş barbar bir hayatın ve kastların olduğu bir gezegendir. İnsan görünümündeki gezegen sakinleri telepatik yeteneklere sahiptir ve günlük hayatta “kuu” ve ender olarak da “kyo” ve değişik başka birkaç kelimeden oluşan bir dil konuşmaktadırlar. Gezegende insanlar çatlanyalılar ve patsaklar olarak iki ana sınıfa ayrılmışlardır. Çatlanyalılar gezegenin asıl sahibi kabul edilir. Aralarındaki tek fark ise üzerlerine tutulan bir küçük aletin gösterdiği ışığın turuncu veya yeşil renkte olmasıdır. Ayrıca giyilen pantolonun rengine göre de oluşan bir kast vardır.
Maceracılarımız Dünya’ya geri dönmenin yollarını ararlarken, karşılaştıkları iki uzaylı onları kibrit karşılığı Dünya’ya götürmeyi kabul eder. Kibrit ile gerekli olan yakıtı alırlarken dolandırılırlar ve biri dışında bütün kibritlerini kaybederler. Buldukları bu iki uzaylı Bi ve Uef oldukça güvenilmez, kibritlerin peşinde olan iki ahbaptır. Vova amca ve Skripaç ise gerektiğinde bu iki düzenbaz için Dünya’ya dönmeyi bile tehlikeye atan iki örnek Dünyalıdır.
The Sky is Calling (1959)
The Sky is Calling (1959) film posteri | © Dovzhenko Film Studio
The Battle Beyond the Sun olarak da bilinen bu Sovyet filmi, Roger Corman tarafından satın alındı ve o dönemde genç bir film öğrencisi olan Francis Ford Coppola tarafından ABD’ye dağıtım için yeniden düzenlendi. Sputnik 1’in lansmanını kutlamak için çıkılan Mars’ın görevine ilişkin bu filmin Stanley Kubrick’in 2001: A Space Odyssey tarzına esin kaynağı olduğuna inanılıyor.
Per Aspera ad Astra (1981)
Per Aspera ad Astra (1981) film posteri | © Gorky Film Studio
Bilimkurgu yazarı Kir Bulychev’in romanından uyarlanan film, The Thorns to Stars ya da Humanoid Woman olarak da bilinir. Görsel açıdan zengin bir galaksiler arası seyahat hikâyesi olan Per Aspera ad Astra, muhteşem görüntüleri, bazıları oldukça korkunç, duygusal yüklü sahneler ve Yelena Metyolkina’nın oynadığı Sovyet bilim kurgu tarihindeki en güzel insan türü, harika bir sinema deneyimi yaşatıyor.
Moscow-Kassiopeia & Teens in the Universe
Moscow-Cassiopea (1973) | © Gorky Film Studio
Bu Sovyet YA bilim-kurgu duolojisi, Cassiopeia takımyıldızı içindeki bir gezegene yapılan uzay görevi etrafında dönüyor. Uzayın derinliklerinden gelen garip bir tehlike sinyali Dünya’ya ulaştığında, kurtarma görevine 14 yaşından büyük olmayan bir grup gencin göndermesine ve 27 yıllık uçuş sırasında onların eğitilerek hedefe ulaşmalarına karar verilir. Ancak, kaçak öğrenci Lobanov, yanlışlıkla geminin ışık hızını aşmasına neden olur ve hedeflenen 27 yıllık ilerleme programına ulaştırdığında, olaylar farklı bir şekilde gelişir.
theculturetrip.com