İyi bir metin yazmanın 8 püf noktası

İyi bir metin yazmanın püf noktalarına dair bir şeyler söylemeden önce şunu belirtmekte fayda var: Yapacağınız birçok iş için tavsiye alabilir ve bunları uyguladığınız an başarıya ulaşabilirsiniz. Fakat yazı işi, bu noktada biraz farklılık göstermektedir. Nedir o fark diye soracak olursanız, “temelinde yaratıcılığın yattığı bir şey için ne kadar tavsiye verilebilir ki?” diye cevaplarım sizi. Ama elbette, bazı noktalara dikkat edip üzerine gittiğiniz takdirde daha iyi metinler yazmanız işten bile değil.

Peki, yazarken nelere dikkat etmeliyiz?

• Yazmadan Önce Araştırma Yapın

Takdir edersiniz ki herhangi bir konuda yazı yazmadan önce (hele ki bilgilendirici bir metin oluşturacaksanız) o konuya dair bilgi sahibi olmanız gerekmektedir. Herhangi bir malumatınızın olmadığı konuda yazmaya başladığınız an konudan saptığınızı, gevelediğinizi veya gerçekçiliği olmayan şeyler yazdığınızı fark edeceksiniz. Yazınız bir yerden sonra tıkanacaktır. Bu yüzden hangi konuda yazarsanız yazın öncesinde araştırma yapıp ondan sonra masanın başına oturmalısınız.

• Dil Bilgisi Kurallarına Hâkim Olmak

Her ne kadar ciddiye alınmayan bir konu olsa da, dil bilgisi kurallarına dikkat etmeden harala gürele yazılan metinlerin sayısı çığ gibi büyüyor. Yine de hatırlatmakta fayda var: Dil bilgisi kurallarına uymaya özen gösterin! Çünkü ayrı yazmayıp bitişik yazdığınız kelimeler veya ekler ya da bir harfini başka yazdığınız kelimeler kurduğunuz cümlenin anlamını tamamıyla değiştirebilir. Bu yüzden de yazınıza çelişki ve karmaşa hâkim olabilir. Siz siz olun dil bilgisi kurallarına titizlikle uyun. Yanlış yazdığınız kelimeler yüzünden okur karşısında küçük düşmeyin, okurun dikkatini dağıtmayın.

• Tekrara Düşmeyin; Uzun Uzun Yazmak İyi Yazmak Anlamına Gelmiyor

Kurmuş olduğunuz cümlede aynı kelimeleri asla geçirmeyin. Örneğin, “burada anlatılan yazarın anlatmak istediğine tercüman olamamış” değil de “burada bahsi geçen konu yazarın anlatmak istediğine tercüman olamamış” diye kelime çeşitliliklerinin olduğu cümleler kurun. Sadece kelime bazında değil, anlam bazında da birbirinin eşi cümleler kurmayın. Hep aynı şeyi anlatmak yazınızı sıkıcı bir hale sokacaktır. Akıcılığınız olmayacak, okunmamak için sebepleriniz olacaktır. Ayrıca uzun yazı yazmak iyi yazı yazmak anlamına gelmiyor. Her zaman anlatmak istediğinizi en kısa şekilde anlatmaya çalışın.

• Yazıya Müdahale Etmek

Yazmak birçok iş gibi odaklanmayı gerektirir. Yazmaya koyulduğunuz an dış dünyayla ilişkinizi kesip kendinizi yazının akışına bırakmalısınız. Yazmaya odaklanıp üretmeye başladığınız andan itibaren, her üç beş cümlede bir yazınızı kontrol etmek, değiştirmeye çalışmak akışkanlığınızı ve hızınızı kesecektir. Metinle aranızda farkında olmadan kurduğunuz ilişkiye zarar verip ritminizi de bozacaktır. Yazınıza en doğru müdahale, yazıyı yazıp son noktayı da koyduktan sonra düzeltmeler yapmaktan geçiyor bence. Her şeyi yazın, sakın çekinmeyin. Yazıyı bitirdiğinize inandığınızda pürüzleri ve hataları zaten gidereceksiniz.

• Fikrinizi Not Edin Ve Üstüne Uyumadan Yazın

Yazılacak bir konu fikri, belki bir küçük başlangıç cümlesi ya da bir türlü ilerletemediğiniz yazınıza devam edeceğiniz bir kısım aklınıza geldiği andan itibaren üstünden vakit geçmeden yazmaya başlamanız veriminizi artıracaktır. Hele ki üstüne uyuyup, not almadığınız fikirlerinizi o ilk aklınıza geldiği gibi yazmakta çok zorlanacaksınız. Yazı fikirlerinizi kâğıda dökmek için en uygun zaman şu an. Asla ertelemeyin ve her şeyi not alın.

• Takılıp Kalmayın

Yazınızın belirli bir bölümüne geldiniz, aklınızda yazının şimdiki kısmında ne yazacağınız var ama bir türlü yazıya dökemiyorsunuz. Veya yazıyorsunuz ama çok daha iyi yazacağınıza eminsiniz. Bu gibi durumlarla karşılaşmak oldukça normaldir. Takılıp kalmayın. O kısmı, tıpkı aklınızdaki gibi yazmışçasına kalan kısımları yazmaya devam edin. Yazıyı bitirin. Ardından sizi yoran o kısma geri dönüp öyle yazın. Unutmayın, yazınızı duraksatacak hiçbir şeye izin vermeyin.

• Bütünlüğü Bozmayın

Ayakları yere sağlam basan bir metin için çok açık ve net bir uyarı gerçekten de: Yazınızda bir bütünlük olmalıdır. Konudan konuya atlayan, ne dediği belli olmayan bir yazı başarılı olmayacaktır. Belki de konuyu saptırdığınız yön bütünüyle başka bir yazıya konu olmalıdır. Bunun kararını iyi vermeniz gerekir. Bu da yazdıkça ve okudukça gelişecek bir özellik.

• Okuyun!

Yazma eyleminizi en iyi ve en çok okumak besleyecektir. Siz hiç fark etmeseniz de okuduğunuz iyi metinler (hele ki gözlemleyerek okuyorsanız) ufak ufak fısıldayacaktır nasıl cümleler kurmanız gerektiğini; kurgulamayı, anlatmayı, kelime seçimlerini… Okuyun, farkı göreceksiniz.

Bonus: Tüm bu maddelerin içinde kopya metinler yazmayın, özgün olun demeye gerek bile yok. Kendi cümlelerinizle kurmadığınız bir metin, sizi asla yazar yapmayacaktır.