VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), “Zamanın Olmadığı Bir Evren” isimli kitabı okurlarıyla buluşturuyor. Palle Yourgrau’nun kaleme aldığı, Mustafa Bayrak’ın dilimize çevirdiği bu çalışma, Albert Einstein ve Kurt Gödel’in zamanın bilimsel modası tarafından rafa kaldırılan parlak çalışmalarını hak etmedikleri bir bilinmezlikten kurtarmaya çalışıyor.
VBKY’nin bilim kitaplığı, Palle Yourgrau’nun yazdığı, “Zamanın Olmadığı Bir Evren” kitabıyla genişlemeye devam ediyor. İki muhteşem zihin Albert Einstein ve Kurt Gödel’in, Einstein’ın hayatının son on yılında çok iyi arkadaş oldukları bilinen fakat üzerinde çok az düşünülen bir gerçektir. İkili, Princeton İleri Araştırmalar Enstitüsü’nden evlerine her gün birlikte yürüyor; fizik, felsefe, politika ve içinde büyüdükleri Alman biliminin kayıp dünyası hakkında fikir alışverişinde bulunuyorlardı. 1949 yılına gelindiğinde Gödel, dikkate değer bir kanıt üretmişti: İzafiyet Teorisi tarafından tanımlanan herhangi bir evrende zaman var olamaz. Einstein bu sonucu gönülsüzce de olsa onayladı. Çünkü bu sonuç onun bağlı olduğu klasik dünya görüşünü kesin bir şekilde alaşağı ediyordu ve bunu çürütmenin bir yolunu bulamadı. O zamandan bu yana geçen yarım yüzyılda başka biri de bulamadı. Ancak bu çarpıcı keşiften daha da dikkat çekici olan, sonrasında ne olduğuydu: hiçbir şey. Kozmologlar ve filozoflar modern entelektüel tarihin en büyük skandallarından birine imza atarak sanki Gödel’in kanıtı hiç var olmamış gibi çalışmalarına devam ettiler. “Zamanın Olmadığı Bir Evren” kapsamlı, iddialı ama bir o kadar da dokunaklı ve samimi bir kitap. Zamanın bilimsel modası tarafından rafa kaldırılan iki muhteşem zihnin hikâyesini anlatıyor ve birlikte yaptıkları parlak çalışmaları hak etmedikleri bir bilinmezlikten kurtarmaya çalışıyor.
Kitaptan:
“Bilindiği üzere dönemin ruhu kendisine en uygun zemini kuantum mekaniğinde bulmuştu. Ulusların savaşında yanlış tarafı fakat fizik savaşlarında kazanan takımı seçen Heisenberg’in karşısında Gödel ve Einstein muhalif olarak tek kalmışlardı. Heisenberg pozitivizm ekolünü savunuyordu, kuantum fiziğinde akıl hocası olan Danimarkalı fizikçi Niels Bohr’a baş kaldırarak Kopenhag yorumundan yana duruyordu. Einstein’ın özel izafiyetindeki basit bir sezgisel ilke (bilinebileceklerin sınırları üzerinden gerçekliğin doğasına dair çıkarımlarda bulunmak) Heisenberg için dini bir inanış hâline gelmişti. Gödel ve Einstein’ın bu dine mensup olmak gibi bir niyetleri yoktu. Yine de Gödel’in kuramında Heisenberg’in belirsizlik ilkesinin yansımalarının görüldüğünü iddia edenler olmuştu. Gödel bunlardan biri değildi. Kendisi de kuantum mekaniğinin öncülerinden biri olan Einstein, Almanya’daki Heisenberg’i tanıyordu ve ona ilham kaynağı olmuştu. Einstein Heisenberg‘in henüz meşhur olmadığı 1911 yılında Prag’da meslektaşı Philipp Frank’a çalışma odasının altındaki akıl hastanesine işaret ederek şöyle demişti: “işte burada kuantum kuramıyla ilgilenmeyen akıl hastalarını görüyorsun.” Einstein’a göre halihazırda kötü olan bir durum Heisenberg’ten sonra iyice içinden çıkılmaz bir hâl almıştı. Heisenberg ilk karşılaşmalarının birinde Einstein’ın kuantum mekaniğiyle alakalı çektiği nutuk karşısında savunma minvalinde şunları söylemişti: “[Yaklaşımımda] aslında onun da özel izafiyet kuramının temeline yerleştirdiği aynı felsefeyi kullandığımı söyleyerek itiraz ettiğimde bana sadece ‘Belki geçmişte ben de bu felsefeyi kullandım, hatta yazdım da ama her halükarda bu bir saçmalıktan ibaret’ dedi.”
Yazar Hakkında;
1950 yılında Güney Afrika Cumhuriyeti’nde doğmuştur. Lisans eğitimini Cornell Üniversitesi’nde tamamladıktan sonra Kaliforniya Üniversitesi’nde doktora yapmıştır. 2005 yılından beri Brandeis Üniversitesi’nde felsefe profesörü olarak çalışmaktadır. İlgi alanları arasında doğum ve ölümün metafiziği, epistemoloji, matematik ve dil felsefesi, uzay ve zaman felsefesi gibi konular yer alır. Kurt Gödel hakkında kaleme aldığı kitaplarla bu alanda adından söz ettirmeyi başarmıştır. Ayrıca Simone Weil’in yaşamını konu ettiği kitabı 2019 yılında Türkçe’ye kazandırılmıştır.
KÜNYE
Yayınevi: VBKY
Kitabın adı: Zamanın Olmadığı Bir Evren
Yazar: Palle Yourgrau
Kategori: Bilim
Çeviri: Mustafa Bayrak
Son Okuma: Mehmet Alim
Proje Editörü: Baha Zafer
Sayfa sayısı: 264
