Dünyanın İnanılmaz Çölleri
Dünya yüzeyinin beşte biri çöllerle kaplı ve bazı çöller insan yaşamı için fazlasıyla zorlu olsa da gezegen nüfusunun altıda biri çöl bölgelerinde yaşar. İnsanlar genellikle çöllerin sıcak yerlerde olduğunu yanılgısındadır ama bazı çöller fazlasıyla soğuktur. Çöllerin farklı yerlerde olabileceğini de kanıtlayan dünyanın inanılmaz görüntülere sahip çöllerinden bir derlemeye aşağıda göz atabilirsiniz.
Namib Çölü
Namibya’da yer alır ve dünyanın en eski çöllerinden biridir (55 milyon yıl). “Namib” kelimesi, Nama dili’nde “çok büyük” anlamına gelir. Namib Çölü, 50.000 km²’lik bir alana yayılır. Çölün, Atlas Okyanusu boyunca uzanan 1.600 km’lik kısmı Namibya sahilini oluşturur. Batıdan doğuya olan genişliği 50–160 km arasında değişir. Namib Çölü’nün bir bölümü kuzeybatı Angola’ya kadar ulaşır.
Atacama Çölü
Dünyanın en kurak yeri olarak bilinir ve Şili’nin kuzeyindedir. Batısında Büyük Okyanus bulunur. Kuzeyde Peru, doğuda ise Bolivya ve Arjantin sınırlarını oluşturur. Atacama; And Dağları’nın yağmur gölgesinde kalır ve doğu rüzgârları kuru olup çok az yağış getirir. Diğer çöllere göre daha soğuktur.
Sahra Çölü ya da Büyük Sahra Çölü
Dünyanın en büyük sıcak çölü olup, Afrika’nın kuzeyinde, kıtanın ortası ile kuzeyini ayıran 9.000.000 km² büyüklüğünde dev bir çöldür. Sahra sözcüğü Arapçadaki “sahara” sözcüğünden gelme olup “büyü” anlamındadır. Seyrek de olsa küçük otluk alanlara sahiptir. Çeşitli küçük çalılar, dağlar, kurumuş tuz göllerinin yanı sıra birkaç tilki türü de dâhil olmak üzere ilgin bir flora ve faunaya sahiptir.
Gobi Çölü
Moğolistan’ın güneyi ve Çin’e bağlı Sin-Kiang ve Kansu eyaletlerinin yakınlarındaki bölgeleri de içine alan geniş çöl. Etrafını kayalık sıradağlar çevirmiştir. Çölün uzunluğu 1600 km olup, genişliği 480–965 km arasında değişir. Gobi Çölünde karasal ve kuru bir iklim hüküm sürer. Dünyanın beşinci büyük çölüdür. Bazı yerleri kum, bazı yerleri çakıllarla kaplı olan Gobi Çölünde, bitki örtüsü dikenli çalı ve küçük otlardan ibarettir. Akarsu hemen hemen hiç yoktur. Yalnız orta büyüklükte tuzlu göllere rastlanır. Yaygın yeraltı suları bazı kesimlerde büyükbaş hayvan yetiştirilmesine imkân sağlar. Öte yandan, çölde yaban eşekleri, atlar, ayılar, kurtlar ve develerin yanı sıra, kar kaplanlarına da rastlamak mümkündür. En iyi korunmuş dinozor fosil yataklarına da sahip olan Gobi çölünün özellikle kızıl kayalar bölgesi paleontologlar için önemli bir yerdir. Çölü boydan boya geçen bir demiryolu hattı mevcuttur.
Mojave Çölü
Kalifornia Eyaleti’nin güneydoğusunun büyük bir bölümünü ile orta bölümlerinin küçük bir parçasını işgal etmekle beraber Mojave; Güney Nevada’nın, Güneybatı Utah’ın ve Kuzeybatı Arizona’nın küçük bir alanını kaplar. Mojave’de en yüksek irtifa 610 metredir, bu sebeple Mojave genellikle en yüksek çöl olarak bilinir fakat tezat bir şekilde Kuzey Amerika’daki en alçak çöl irtifası (-86 metre ile) Mojave’nin bir parçası olan meşhur Death Valley’de ölçülmüştür. Arazinin yüzölçümü 124.000 kilometrekaredir.Çölün sınırları bir tür palmiye olan Yucca brevifolia ağaçlarının doğal yaşam alanı olarak belirlenmiştir. Bölgenin topografik sınırları Tehachapi Dağı ile San Gabriel Dağları ve San Bernardino Dağları’ıyla oluşmaktadır. Çölde 1.750 ile 2.000 tür bitki çeşidi olduğuna inanılmaktadır. Mojave çölü nüfusun en seyrek yerleşim gösterdiği yer olmakla beraber birkaç tane büyük şehri de ihtiva etmektedir, bunlar: Kalifornia’daki Lancaster ve Victorville yerleşimleriyle örneklenebilir fakat Las vegas ve Henderson bunların en büyükleridir.
Antarctic Çölü
Burası dünyanın hem en sulak, hem de en kurak yeridir. Dünyanın en sulak yeri olmasının nedeni yağış oranın yüksek olması değil, %98’inin buzla kaplı olmasıdır. Dünyanın en soğuk yeri olduğundan çok az miktarda yağış almaktadır. Yılda 5 santimetreden daha az yağış alması nedeniyle dünyanın en kurak yeri olmasını hak etmiştir. Bu özelliği Antartika’yı çöl yapmaktadır. Yosun ve alg tek bitki örtüsüdür, hayvanlara gelince penguenler, balinalar ve foklar…
Sonora Çölü
ABD’de Arizona eyaletinin güneybatısı ile Kaliforniya eyaletinin güneydoğusunda kurak bölge. Yüzölçümü 310.000 km²’dir. Meksika’nın Baja California eyaletinin büyük bölümü ile Sonora eyaletinin batı yarısı da bu bölge içinde yer alır. Colorado ve Yuma çölleri de Sonora Çölünün bir parçası olarak kabul edilir. Sonora Çölünün bazı kesimleri sulamayla verimli tarım bölgelerine dönüştürülmüştür; bunların en önemlisi Coachella ve Imperial vadileridir.
Tar Çölü
Bilinen diğer adıyla Büyük Hint Çölü Hindistan’ın kuzeybatısında, Pakistan sınırında bulunan bir çöldür. 200.000 km2 (77,000 mi2)’den daha fazla bir alana sahip olan çöl, dünyanın 18. büyük subtropikal çölüdür. 140 kuş, 23 kertenkele, 25 yılan türünün yanında Hint Ceylanı ya da Chinkara gibi birkaç türle etkileyici bir biyoçeşitliliğe sahiptir.
Rubülhali Çölü
Suudi Arabistan’ın güneyinde ve Yemen’in kuzeydoğusunda bulunan yaklaşık 693.000 kilometre kare büyüklükte bir çöldür. Adrac, El Faraca, Cabrin, Dilam, Al-Amar, Al Hatataba ve Minwakh (Yemen’de bulunur.) kentleri arasında yer alır. Ortalama sıcaklık 36 °C ve 41 °C arasında değişir. Fahrenheit olarak ise 86 °F ve 95 °F arasında değişir. Lakabı “Empty Quarter” a yaraşır şekilde üzerinde hiçbir şey yetişmez. Ama yine de güzelliğine diyecek söz yoktur.
Tabernas Çölü
Sergio Leone tarafından keşfedilen ve 1960’lı ve 1970’li yıllarda 300’den fazla filme ev sahipliği yapan İspanya’nın güneyindeki Almeria kenti yakınlarındaki Tabernas çölündeki film setleri, uzun yıllardır turistik amaçlı kullanılıyor. 1966 yılında çekilen “İyi, Kötü, Çirkin” filminin önemli bir paya sahip olduğunu Tabernas’ın az para ile film çekmeye müsait çok iyi bir doğal ortamı var. İklim müsait ve güneşi kullanılabilirlik oranı çok uygun, ayrıca endüstriyel faaliyet çok az olduğu için gökyüzü masmavi, temiz. 50 kilometrelik bir çapta, deniz, çöl, dağ, vadi, kurumuş nehir bulma olanağı olan bir yer.
Taklamakan Çölü
Taklaman çölü, dünyanın en büyük kumlu çöllerinden biridir. Tarım Havzası’nın 270,000 km2’sini kaplayan çölün genişliği 400 kilometre uzunluğu ise 1,000 kilometredir. İpek Yolu’nun 2 kolu çölün kuzey ve güney uçlarından geçmekteydi çünkü gezginler çorak toprakların üzerinden geçmekten sakınıyorlardı. 2008 yılında 11 gün süren kar yağışının ardından en düşük ısılara ve en karlı zamanlara tanık oldu. Yağan karla beraber ilk kez tüm çöl beyaz örtünün altında kaldı ve kar 337,600km2’lik alanı kapladı.
Pinnacles Çölü
Doğa yapımı sanata ilgi duyuyorsanız Avustralya’daki bu doğanın inanılmaz antik heykeller yarattığı bu harika yeri görmeniz gerekir. Yerden birkaç ayak yükselen binlerce kireçtaşı Namburg Milli Parkı’nın içinde yer alıyor. Alan koalalara ve yabani galahlara ev sahipliği yapmaktadır ve aynı zamanda kıyı boyunca da beyaz kumsallar bulunmaktadır.
Galah: Amerika ve Avustralya’ da yasayan bir tur papağan.
Salar de Uyuni
Bolivya’nın sahip olduğu ikonik görünümlerden biri de Antiplano’nun ortasında yer alan devasa tuz çölüdür. Gökyüzünde ayna etkisi yapan çöl, güneş ışınlarını yansıtmaktadır. Mineral çökeltilerinden oluşmuş farklı renkli birkaç göl bulunmaktadır. Bundan yaklaşık 40,000 yıl kadar önce bu bölge Minchin Gölü’nün bölümlerinden biriydi. Göl kuruduğunda günümüzde varlığını koruyabilen 2 göl (Uru Uru Gölü ve Poopo Gölü) ve bunun dışında iki büyük tuz çölü (Salar de Coipasa ve Uyuni) kaldı.
Dasht-e Kavir
Kebir ya da Büyük Tuz Çölü diye bilinen oluşum, İran platosunun ortasında yer alan çok geniş bir çöl. Bu bölge kuzeybatıda Elburz Dağları’ndan başlayıp güneybatıda Lut Çölü’nde (Boşluk Çölü) biter ve parça parça Horasan, Semnan, Tahran, İsfahan ve Yezd bölgelerine uzanır. Tuz höyüklerinin eşsiz manzarasına sahiptir ama aynı zamanda da bataklık gibi içine düştüğünüzde çıkmanızın zor olduğu gibi tehlikeleri vardır.
Chihuahuan Çölü
ABD’nin Teksas eyâletinde bulunan, Teksas Şehri El Paso’yu tamamen saran, dağlık bir çöldür. ABD-Meksika sınırı ortalarında uzanır ve Meksika Platosu’nun orta ve kuzey kısımlarını kapsar. 362,600 km² alanı kaplayan çölün en yüksek noktası 1.675 m, en alçak noktası ise 600 m’dir. Çölde toplamda iki milyonu aşan insanı barındıran yerleşim yerleri bulunmaktadır.
Farafra Çölü
Farafra’nın 1. coğrafi tursik yeri olan Beyaz Çöl (“Sahara el Beyda” olarak bilinmektedir.) Farafra’nın birinci coğrafi turistik yeri olan Beyaz Çöl (“Sahara el Beyda” olarak bilinmektedir) Bu çöl Mısır’da, Farafra’nın 45 kilometre kuzeyindedir. Çölün, krem rengine yakın beyaz bir rengi vardır. Kocaman kayaklıları, arada sırada gerçekleşen kum fırtınalarıyla oluşmuştur.