5R- Bilim Dünyasını Değiştiren Kadınlar

Başlığa bakınca çoğumuzun aklıma Marie Curie, Rosalind Franklin, Jane Goodall ve Sally Ride gibi isimler gelir. Ama bu isimlerin yanında bilerek ya da bilmeyerek unutulmuş binlercesi var. Sanatçı Rachel Ignotofsky tarafından hazırlanan “Women in Science: 50 Fearless Pioneers Who Changed the World,” adındaki güzel bir kitap sayesinden bu bilim insanları için durumun değişebilir. Kitap bilim dünyasına damga vuran bildik kadınların yanında az bilinen ya da unutulmuş pek çok isme de kitabında yer veriyor.

Biz de içlerinden 5 tanesini derledik;

Florence Bascom

14 Temmuz 1862 tarihinde Williamstown, Massachusetts doğdu. Babası, John Bascom, bir Williams College profesörü ve Wisconsin-Madison Üniversitesi daha sonra Cumhurbaşkanı oldu.1880 yılında o BA aldı ve Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden MA. O 1893 yılında yaptığı Johns Hopkins Üniversitesi, bir doktora alan ilk kadın oldu. John Hopkins okurken o şekilde erkekler rahatsız etmemek için bir perde arkasına oturmak zorunda kaldı. Pennsylvania Bryn Mawr Kolej’de öğretmenlik kariyerine başlamadan önce o sonra Ohio State Üniversitesi’nde iki yıl öğretti. 1945 yılında ölen Bascom 1928 yılında öğretmenlikten emekli oldu ama 1936 yılına kadar ABD Jeolojik Araştırmalar çalışmaya devam etti.

Cecilia Payne-Gaposchkin

(10 Mayıs 1900 – 7 Aralık 1979) Britanya asıllı Amerikan gökbilimci ve astrofizikçi. 1925’te tamamladığı doktora teziyle yıldızların içeriğinin büyük miktarlarda hidrojen ve helyumdan oluştuğunu göstermiş; bu elementlerin göreli bolluklarını hesaplamıştır.

Rita Levi-Montalcini

(22 Nisan 1909 – 30 Aralık 2012), İtalyan nörolog. Meslektaşı Stanley Cohen ile birlikte 1986 yılında sinir büyüme faktörü buluşları için Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü kazanmıştır (NGF).  2001 yılından ölümüne kadar İtalyan Senatosu’nde   Yaşam Boyu Senatör olarak kabul edilmiştir.^[2]

Rita Levi-Montalcini yaşayan en yaşlı Nobel Ödülü sahibi ve 100. doğum gününe ulaşan ilk Nobel Ödülü sahibi unvanına sahipti. 22 Nisan 2009 tarihinde Roma belediye binasında 100. doğum günü partisi bir şölen ile kutlanmıştır.

Chien-Shiung Wu

31 Mayıs 1912’de doğan Wu, 16 Şubat 1997’de hayatını kaybetmiştir. Radyoaktiviteye önemli katkılar yapmış Çin kökenli Amerikalı bir deneysel fizikçidir. Manhattan Projesi’nde çalışmış, difüzyonla uranyum metalini U-235 ve U-238 izotoplarına ayrıştıran bir yöntem geliştirmiştir. Eşlem korunumu çürüten ve Wu’nun önderliğinde yapılan Wu Deneyi en önemli çalışmalarından biridir. Bu çalışması çalışma arkadaşları Tsung-Dao Lee ve Chen-Ning Yang’a 1957  Nobel Fizik Ödülü kazandırmış, ayrıca Wu’ya da 1978 yılında Wolf Fizik Ödülünü kazandırmıştır. Deneysel fizikteki ustalığı sık sık Marie Curie ile karşılaştırılmasına neden olmuş, ayrıca ‘Fiziğin Leydisi’, ‘Çinli Madam Curie’, ‘Nükleer Araştırmanın Kraliçesi’ gibi saygın takma isimler kazandırmıştır.

Annie Easley

Annie Easley (1933-2011) bir hemşire olmayı planlamıştı ama bilgisayarla çalışan insanların olduğu bir yerdeki iki kız kardeş hakkında bir makale okuduğunda NASA için çalışmayı hayal etti. Roketatar ve navigasyon sistemleri üzerine kod çalışan ilk matematikçi ve daha sonra bir bilgisayar programcısı oldu. Bütün bunları yaparken aynı zamanda şehirdeki fakir çocuklara ders verdi ve enerji konularında da çalıştı.