Bizans’ın Öteki İmparatorluğu: Trabzon

Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED), yeni sergisinde Bizans İmparatorluğu’nun gücünün azaldığı dönemde, başkent İstanbul ile siyaset, ticaret ve sanat alanlarında rekabet eden Trabzon’u ve döneminin en önemli yapılarından biri olan Trabzon Ayasofyası’nı ele alıyor.

Bu yıl dördüncü kez düzenlenen Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu kapsamında kapılarını açan “Bizans’ın Öteki İmparatorluğu: Trabzon” sergisi, şehrin ve başta Trabzon Ayasofyası olmak üzere yapılarının 13. yüzyıldan günümüze kadar süren yolculuğunu gözler önüne seriyor.

Sempozyumun bu yılki teması olan “öteki” kavramına uygun olarak Trabzon ve Trabzon Ayasofyası’nın Bizans dünyasındaki farklı yerine ışık tutan sergi, uluslararası arşivlerden derlenen fotoğraf, çizim ve nadir eserlerin pek çoğunu ilk kez gün ışığına çıkarıyor.

Uluslararası arşivlerden derlenen fotoğraf, çizim ve nadir eserlerin pek çoğunun ilk kez gün ışığına çıkarıldığı sergide, sanat tarihi açısından Trabzon ve yapılarının kendine özgü zenginliklerine vurgu yapılıyor. Sergi, 18 Eylül 2016’ya kadar ziyaret edilebilir.

Bizans’ın Öteki İmparatorluğu: Trabzon, sıra dışı mimarisi, eşsiz cephe kabartmaları ve olağanüstü̈ duvar resimleriyle Trabzon Ayasofyası’na odaklanarak, şehrin tezatlarının kamusal alana hangi şekillerde yansıdığını imparatorluk anıtları üzerinden gözler önüne seriyor.

Bizans araştırmaları için büyük önem taşıyan arşivlerdeki bilgilerin kaynak oluşturduğu serginin küratörlüğünü, Londra Üniversitesi, Courtauld Enstitüsü Dekanı Prof. Antony Eastmond üstlendi. Trabzon Rum İmparatorluğu’nun günümüze ulaşan en iyi korunmuş anıtı, Trabzon Ayasofyası’nın, kuruluş dönemi olan 13. yüzyıldan bugüne kadarki yolculuğunu tarihseverlerle buluşturan sergide, şehrin Bizans dönemindeki önemi ve coğrafi sebeplerden dolayı İstanbul’dan ayrılan yönleri inceleniyor.

Londra Üniversitesi Courtauld Enstitüsü ile işbirliği içinde gerçekleştirilen sergideki fotoğraf ve çizimler Fransa’dan Gabriel Millet ve BnF, İngiltere’den David Talbot Rice ve David-June Winfield arşivleri ile İskoçya’dan St. Andrews Üniversitesi Russell Trust ve Sankt Petersburg’da bulunan Rus Bilimler Akademisi arşivlerinden derlendi. 1893-1963 arasında farklı yıllarda yapılan araştırmalara ait fotoğraf ve belgeler, restorasyon çalışmalarına ve şehrin yaşadığı değişimlere dikkat çekiyor.

Sergide ayrıca, Tayfun Öner tarafından yapılan ve Trabzon Ayasofyası’nın ihtişamını ortaya koyan üç boyutlu maket ve Trabzon Ayasofyası’nı içeren nadir kitaplar ziyaretçilerle buluşuyor.

Ayrıca, Trabzon İmparatorluğu’nun tarihi, Ayasofya’nın mimari, sanat tarihi bakımından özellikleri ve konservasyon çalışmalarının, Bizantologlar tarafından detaylı incelendiği bilimsel kitap sergiyle eşzamanlı olarak yayımlandı.