Venüs’teki 85 bin volkanın tamamını gösteren bir harita var

Daha düne kadar bilimkurgunun yıldızı olan Venüs gezegeniyle ilgili masalsı tahayyüllerimiz gerçek bilim ortaya çıkardıklarıyla günbegün azalıp köreliyor. Diğer yandan dünyanın şeytani ikizi hakkında öyle keşifler yapılıyor ki evrene merakı olanların heyecanlanmaması mümkün değil.

Yeni ve ayrıntılı bir harita Venüs’te bilinen 85 bin volkanın tamamının yerini gösteriyor.

Geçmişten üç farklı çizgi roman kapağı. Soldan sağa: ucuz çizgi roman An Earth Man on Venus (1950) ve Planet Stories (Mayıs 1954) ve Fantastic Universe (Mayıs 1959) dergilerinin kapakları. (Kredi: Kamu malı).

Venüs boyut ve yapı olarak bizim gezegene çok benzer. Bazı büyük farklarla. Yüzey sıcaklığı 475°C civarında v bu kurşunu eritmeye yeter. Gezegenin atmosferi sadece insanın yaşayamayacağı kadar sıcak değil, aynı zamanda dayanılmaz derecede yoğun. Deniz seviyesindeki atmosferden 90 kat daha fazla ve bu da okyanuslarımızın 1,6 km altındaki basınca benzer.  Havası CO2 ve sülfürik asit bakımından da yoğun. Tüm gezegeni kaplayan bulutları oluşturan ve Venüs’ü güneş sistemimizdeki en sıcak gezegen yapan sera etkisine neden olan şey de bu. Bu bulutlar olmasaydı yüzey sıcaklığı 85°C civarında olurdu ve biz yine ölürdük.

Geçtiğimiz Mart ayında bilim insanları heyecanla Venüs’teki son volkanik aktiviteye dair doğrudan kanıtlar bulduklarını açıkladı. Bu sadece Venüs için değil, Güneş Sistemindeki diğer gezegenler için de bir ilk. Bu keşfe kadar sistemimizde volkanik faaliyet gösteren yalnızca üç cisim biliyorduk: Jüpiter’in uydusu Io, Neptün’ün uydusu Triton ve Satürn’ün uydusu Enceladus.

Venüs’ün aktif bir yanardağ yaşamına sahip olduğunun keşfi, 1990’ların başında Venüs’ün yanından geçen NASA’nın Magellan misyonu tarafından çekilen Sentetik Açıklıklı Radar (SAR) görüntülerinin ayrıntılı çalışmasına dayanıyordu. Görüntüler, Şubat ve Ekim 1991 arasında şekil ve boyut değiştiren bir volkanik menfezi gösteriyor.

Magellan’ın SAR görüntüleri 85 bin volkanik yapının nasıl kümelendiğini de gösteren yeni bir Venüs haritasını tamamlamak için kullanıldı. Venüs’teki yanardağların çoğu 5 km küçük çapa sahipken bazılar 100 km çapa kadar geniş bir boyuta ulaşabiliyor.

Bu yeni volkanik harita, Venüs jeolojisiyle ilgili bazı önemli soruların yanıtlanmasına yardımcı olacak: Gezegende neden levha tektoniği yok? Hiç yaşanabilir bir yer oldu mu? Bir sonraki lav akışı hangi yanardağdan gelecek?

Dünya üzerinde yaklaşık 1.350 potansiyel olarak aktif volkan olduğunu biliyoruz, ancak okyanus dalgaları henüz bu sayıya dahil edemediğimiz çok sayıda volkanı gizliyor. Öte yandan Venüs’te volkanları gizleyecek okyanuslar ya da onları aşındıracak hava koşulları yok.

Harita, St. Louis’deki Washington Üniversitesi’nde yüksek lisans öğrencisi Rebecca Hahn tarafından, Dünya ve gezegen bilimleri alanında doçent olan Paul Byrne’ın himayesinde derlendi. Araştırmacılara Venüs’teki volkanizma hakkında değerli bir veri tabanı sağlıyor.

Byrne ve Hahn araştırma makalelerinde şöyle yazıyor: “20-100 km çap aralığında nispeten daha az volkan var gibi görünüyor, bu da magma mevcudiyeti ve patlama hızının bir fonksiyonu olabilir.”

Haritanın derlenmesi birkaç yıl sürdü. Haritalama yazılımındaki ilerlemeler buna yardımcı oldu, ancak 1990’lardaki Magellan misyonundan elde edilen verilerin hala postayla gönderilen CD’lerde saklanması gerçeği nedeniyle sekteye uğradı. Venüs yanardağları veri seti Washington Üniversitesi’nde barındırılıyor ve çevrimiçi olarak diğer bilim adamlarının erişimine açık.

Dünyanın kötü ikizi hakkında birkaç ilginç gerçek daha:

Venüs’te Güneş batıdan doğar ve doğudan batar. Bunun nedeni, güneş sistemimizdeki diğer gezegenlerin çoğundan farklı olarak Venüs’ün kendi ekseninde geriye doğru dönmesidir.

Venüs günü Venüs yılından daha uzundur. Gezegen kendi ekseni etrafında çok yavaş döndüğünden, bir Venüs günü 243 Dünya günü sürer. Ancak Dünya’nın ikizi Güneş’in etrafında bizden çok daha hızlı dönüyor: sadece 225 Dünya günü.

14 Aralık 1962’de NASA’nın Mariner 2’sinin geçip yüzeyi taramasıyla Venüs, Dünya dışında bir uzay aracı tarafından keşfedilen ilk gezegen oldu.

kaynaklar: universetoday.com, bigthink.org

​