Yapay Zeka “Pythia” hasarlı antik metinleri alternatifli şekilde çözebiliyor
Restorasyon çalışmalarına da yardımcı olabilecek Epigrafi alanında ileri seviyede algoritmaya sahip Pythia, eksik kelime içeren yazıtlarda, boşluğu doldurabilecek 20 farklı öneride bulunabiliyor. Yapay zeka, Antik Yunan yazıtlarında eksik kelimeleri çözebilmede bir insana öre daha hızlı ve tutarlı görünüyor.
Eskiçağ tarihinde en önemli kanıtlardan biri de yazılı geçmiştir. Epigrafi, eski yazıtlı metinlerin incelenmesini sağlayan disiplinler içerir. Öte yandan hasar görmüş yazıtların okunması kolay değildir. Asırlar öncesine ait metinlerin zarar gören okunaksız kısımları, epigrafistler tarafından restore edilerek okunaklı hale getirilmeye çalışılır. Ancak bu tahminlere dayalı olduğu için sadece az hasarlı metinler için geçerlidir. Modern teknolojik imkanlar, daha fazla hasarlı metinlerin okunmasında epigrafistlere yardımcı oluyor.
arXiv.org sitesinde 14 Ekim tarihinde yayınlanan “Eski metnin derin öğrenme yöntemiyle restore edilmesi: Yunan epigrafisi üzerine bir vaka çalışması” (Restoring ancient text using deep learning: a case study on Greek epigraphy) başlıklı, Yannis Assael, Thea Sommerschield ve Jonathan Prag imzalı makalede bu konuda ulaşılan nokta açısından önem arz ediyor.
Antik Yunan Yazıtlarını Çözen Yapay Zeka
Geliştirilen yapay zekanın, araştırmacıların seçenekleri daraltmasında ortak bir araç olarak kullanılması hedefleniyor.
Yannis Assael ve meslektaşları, 1500 ila 2600 yıllık taş, seramik ve metal yüzeylere kazınmış Yunanca yazıtlardaki eksik kelimeleri veya harfleri çözebilmek amacıyla yapay zekalar için bir algoritma geliştirdi.
Pythia adlı yapay zeka, 3 milyondan fazla kelime içeren 35.000 örüntüyü tanımayı başarıyor. Seçtiği örüntülerle, farklı kelimelerin bağlamını, dilbilgisi kurallarını saniyeler içinde çözüp, tamamlayabildiği gibi yazıtların şekli ve ebatları hakkında da tahminler önerebiliyor.
Pythia, eksik kelimeler bulunan kırık bir yazıtta, eksil kelimeler için 20 farklı öneride bulunabiliyor.
Yazılın ekibi, sistemi test etmek için Pythia’dan, Antik Yunanca bir ismin dokuz harfini sakladı. Pythia boşlukları olasılıklar içeren önermelerle doğru şekilde doldurmayı başardı.
Uzmanlar ve yapay zekayı arasında farkı ortaya koymak için yapılan deneyde ise, yapay zeka 2949 hasarlı yazıttaki boşlukları doldurmayı başardı. Uzmanların 50 yazıtı incelemesi 2 saat sürerken, Pythia’nın tüm yazıtları çözmesi bir dakikadan daha az zaman aldı. Üstelik insanların hata oranı yapay zekadan % 30 daha fazlaydı.
Araştırma ekibinde görev alan Oxford Üniversitesi’nden Thea Sommerschield, “Yapay zekanın restorasyon potansiyeli insana göre çok yüksek” deeken Cambridge Üniversitesi’nden Philippa Steele, “Pythia’nın restorasyon çalışmalarına yardımcı olacağı açıkça görülüyor ama yine de onun önerilerinden en tutarlı olanın seçilmesi için insanların seçim yapması gerekiyor” diyor.