5R –  Büyük eserlerini geceleri çalışarak yaratan 5 sanatçı

Aristo çok şey hakkında haklıydı. İki bin yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen, Yunan filozofun mantık ve biyolojiye yaptığı katkıların çoğu hala sapsağlam. Ancak, “Sağlık, zenginlik ve bilgelik gibi durumlara katkı sağlamak için şafaktan önce uyanmak iyidir” şeklindeki beyanı da pek geçerli olmayabilir, ama tamamen dikkate alınmayacak bir önerme de değildir.

Bazı sanatçılar için – Georgia O’Keeffe ve Joan Miró gibi –  erken uyanmak günlük rutinlerinin önemli bir parçasıydı. Fakat bu davranış, hiçbir şekilde yaratıcı başarıya giden evrensel bir yol olarak kabul edilemez. Bazı insanlar sabahları daha iyi çalışan “tarlakuşları”; bazıları ise gece çalışabilen “baykuşlar” dır.

Bu dönemsel olabilen tercihler, gecikmiş sirkadiyen ritim, melatonin seviyelerini kontrol eden iç saat, vücut ısısı ve uyku bozukluğu sebebiyle olabilir. Baykuşlar için verimlilik zamanı, tipik 9’dan 5’e kadar olan iş günlerinde değil, akşam saatleri olabilir. Ve bazı araştırmaların gösterdiği gibi, biz yorulduğumuzda, yaratıcılığımız gerçekten artırabilir.

Genel olarak, çalışırken, iki ayrı problem türüyle ilgileniyoruz: analitik ve içgörü. Analitik problemler daha sistematik çözümler gerektirir. Doğru cevabı alana kadar aynı işlemi tekrar tekrar tekrarlarsınız. Öte yandan, içgörü problemleri genellikle çözücüyü kandırmaya çalışır ve alışılmışın dışında düşünme gerektirir.

Beynimiz daha az odaklanmış ve dikkatinin dağılmasına daha açıkken, yoğun olmayan saatler boyunca içgörü problemlerini çözmede daha iyi oluruz. Bu dikkat dağıtıcı, yaratıcı veya yenilikçi projelerde ilerlemek için gerekli olan “işte bu!” anlarını tetiklemeye yardımcı olur.

Bunu bilince, gecenin kör karanlık saatlerinde çalışan bir dizi ünlü sanatçı olduğunu öğrenmek sürpriz olmuyor. Onların hepsi için bir seçim değildi; Uykusuzluktan mustarip Louise Bourgeois ve Lee Krasner gibi. Fakat bu sanatçıların her biri gece saatlerinin üretkenlik, yaratıcılık ve sanat için daha iyi geldiğini keşfetti.

Henri de Toulouse-Lautrec

Portrait of Henri de Toulouse-Lautrec. Photo by Alfred Natanson, Apic/Getty Images.

Henri de Toulouse-Lautrec,  Moulin Rouge için yaptığı ilk afişi geceyi bir his haline getirdi. 1891’in sonlarında yaklaşık 3 bin kopya şehrin hemen her yerinde asılıydı. Afiş, merak uyandırdı ve Parisliler kabareye akın etmeye başladı. Sanatçı, Moulin Rouge ve diğer benzer kurumlar için sanatsal olarak çığır açan (ve ticari olarak başarılı) litografilerin yanı sıra Paris gece hayatının açık ve empatik tasvirlerini yapmaya devam etti. Bu zarif dünyayı kuran akrobatlar, şarkıcılar ve fahişeleri yakalamak için çoğu geceyi genelevlerde ya da elinde bir eskiz defteri ya da bir şövale üzerine oturtulmuş bir tuvalle geçirdi.

Louise Bourgeois

Louise Bourgeois in her studio, 1995. Photo by Porter Gifford/Corbis/Getty Images.

Louise Bourgeois “Bir uykusuzum, bu yüzden benim için uyuma hali bir cennettir. Asla ulaşamadığım bir cennet. Ama hala uykusuzluğu fethetmeye çalışıyorum ve büyük ölçüde bunu yaptım; Bu fethedilebilir,” dedi.

Çizim yaparak, çizim günlüğünün sayfalarını çizgiler, döngüler ve tekrarlanan diğer tasarımlarla doldurarak uykusuz saatler geçiriyordu. 2003 yılında, Whitney Müzesi, 1994 – 1995 yıllarında yaptığı “İnsomnia Çizimleri” olarak adlandırdığı karalama, çizim ve notların 220’sini sergiledi.

Pablo Picasso

Gjon Mili, Picasso, Space Drawing, 1949 Howard Greenberg Gallery

Pablo Picasso, hayatı boyunca yaklaşık 16 bin resim ve çizim üretti. Bu büyük yekûn, kısmen gece çalışma alışkanlıklarıyla mümkün oldu.

Paris’te genç bir adamdı ve şair oda arkadaşı uyurken gece boyunca resim yapardı. Daha sonra, ün kazanan Picasso, Montparnasse mahallesinde bir stüdyoya taşındı, ama rutini değişmedi: Öğleden sonra 14.00’te işe koyulurdu, son akşam yemeği için ara verirdi. Stüdyosuna gider ve sabah dörde, beşe kadar çalışırdı.

Biyografisini yazan John Richardson, “Ortalama olarak, çalışma hayatının her günü, günde üç eser yaptığını söyleyebilirim ki, ölüm gününe kadar bu pratik olarak devam etti,” dedi. Time dergisinde 1973 tarihli bir makalede sanatçının son gününü şöyle anlattı: “Stüdyoya çekildi ve saat 3’e kadar resim yaptı, ertesi sabah öldü.”

Willem de Kooning

Dan Budnik, Philip Guston, 1964. Courtesy of Dan Budnik and Telluride Gallery of Fine Art

Willem ve Elaine de Kooning, sabah saat 10 ya da 11’de uyandıktan sonra, tüm günü Manhattan’daki stüdyolarında geçirirdi. Sadece akşam yemeği ya da Times Meydanı’ndaki bir film için stüdyodan ayrılırlardı. Willem, resim yapmayı bırakmaktan nefret ediyordu ve Elaine bir partiye ya da konsere giderken sık sık çalışır gibi yapıyordu.

Elaine’in kız kardeşi Marjorie Luyckx, “Yanından geçerken sıklıkla ışıkların yandığını gördüğümü ve yukarı çıktığımı hatırlıyorum. İş yeri oldukları için bu stüdyolarda ısı saat beşten sonra kapatılıyordu. Bill, şapka ve paltosuyla resim yapardı. Boyar ve ıslık çalardı,” diye anlatıyor.

Belli bir resme takıldığında uyuyamazdı. Gecenin bir yerinde çıkar, Manhattan sokaklarında dolaşırdı.

Lee Krasner

Lee Krasner, kocası Jackson Pollock 1956 yılında bir araba kazasında öldükten sonra mirasçı olarak ağır sorumluluklarla karşı karşıya kaldı.

Gergin ve stresliydi, giderek uyku sorunları yaşamaya başladı. Sonunda, “Uykusuzlukla savaşmaktan yoruldum ve bunun yerine resim yapmaya çalıştım” dedi. Yapay ışıkta çalışmak, Krasner’in çalışmalarındaki renkler değiştirdi. Bu seri, daha önceki tablolarda kullandığı fuşya ve yeşillerle karşılaştırıldığında, kahverengi ve beyaz tonların ağırlıkta olduğu çalışmalardı ve “Umber Paintings” olarak biliniyordu. Kronik uykusuzluğunu yansıtan bir tür huzursuz enerjiyle doluydular. Seri, ayrıca “Gece Yolculuğu” olarak da bilinir ve eleştirmenler tarafından sanatsal üslubunda önemli bir gelişme olarak kabul edilir.

 kapak fotoğrafı: Gilbert Garcin 267 – Nocturne (Paul Klee), 2004 Lisa Sette Gallery

artsy.net