5R – Taraftarların En Çok Sorduğu 5 Sorunun Cevabı
Dünya değişir de insanlık tarihinin en büyük fenomenlerinden biri olan futbol yerinde durur mu? O da kökten, toptan değişti. Yayınlar, sponsorluklar, ürünler, kahramanlaşan değil yıldızlaşan oyuncular derken aslında en çok da taraftar kimliği değişikliğe uğradı.
Taraftarın kendi içinde değil de daha çok ona yüklenen rolde oldu bu değişim. Yöneticiler, reklamcılar, sponsorlar, pazarlamacılar ve de siyasiler oturup bir taraftar profili çıkardılar ve futbola, tuttukları takımlara gönülden bağlı taraftarların takımlarını da futbolu da onların istediği gibi sevmesini talep ettiler.
Bütün bunlarla birlikte yeni yeni kurallar da geldi. Eski ofsayttan yenisine geçmeye benzemeyen, bir yaşam ve düşünce biçimini toptan değiştirmeye yönelik bu kurallar, aynı zamanda kafaları da karıştırıyor. Karışmış kafaları biraz olsun aydınlatacak 5 soruyu Avukat Dinçer Tomruk cevapladı;
1 – Tribünde Pankart Açmak Suç Mu?
İçeriği suç unsuru barındırmadığı sürece, stadyumda pankart açılması suç değil. Aksine bu pankartların stadyuma sokulmaması suç olarak nitelendirilebilir.
Pankart, tribün kültürünün bir parçası olduğu gibi, stadyum gibi kamusal bir alanda, ifade özgürlüğünün kullanılması anlamına da gelmektedir. Anayasal koruma altında temel bir hak olan İfade özgürlüğünün, belirli koşullarda ve ancak yasayla sınırlanabileceği gözetildiğinde, stadyum kapısında, ‘’içeri pankart sokmak yasak’’ şeklinde gerçekleşen, kolluk uygulamasının hiçbir hukuki dayanağı bulunmamakta.
6222 sayılı yasanın 14. Maddesi’nde garip bir içerikte düzenlenen, hakaret gibi bir suç unsuru içermediği sürece, her türlü pankartın stadyuma sokulmasında hiçbir yasal sınırlama bulunmadığından, keyfi şekilde buna yasak getiren görevlilerin suç işlediği rahatlıkla söylenebilir.
2 – Alkollü Olarak Stadyuma Girmek Suç Mu?
Gerek 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Hakkında Kanun’da gerekse Türk Ceza Kanun’da alkol kullanmak ya da alkol kullandıktan sonra stadyuma girmek suç değildir.
6222 sayılı Kanun’un 18/7. maddesinde yer alan düzenleme stadyum kapılarında alkol testi yapılmasına varan bir uygulamaya gerekçe yapılmaktadır, oysa bu düzenleme alkol kullanmayı ya da alkol almış şekilde stadyuma girmeyi yasaklamamaktadır.
Stadyuma giren her alkol kullanmış taraftara 6222 sayılı kanuna göre işlem yapılması mümkün değildir. Düzenlemede, sadece sarhoşluk hali ile bu haldeyken stadyuma girmekte ya da stadyumdan çıkmamakta ısrar hali, seyirden yasaklanma şeklinde bir yaptırıma bağlanmıştır. Bu halde dahi bir suçtan bahsetmek mümkün değildir. Uygulamada, sırf alkol kullandığı bahanesiyle seyirden yasaklanma tedbirine maruz kalan pek çok taraftar bulunmakta olup, bunların pek çoğu tutanağa dahi bağlanmamış sevklere dayanmaktadır. Bu şekildeki uygulamalara karşı Cumhuriyet Savcılıklarına itiraz edilmesi gerekmektedir.
3 – Taraftarın Hakları Nelerdir?
Taraftarlık sadece tüketim ilişkisine ve tüketici sıfatına bağlı bir hak değildir.
Taraftar Hakları, serbest zaman yönetimi (Rekreasyon), kendini geliştirme hakkı/dayanışma hakkı gibi temelleri olan, sosyal, kültürel ve bireysel bir hak ve özgürlüktür.
Taraftarların sahip olduğu haklar, ihlal edilen temel haklarıyla daha da somutlaşmaktadır. Başlıca temel hak ihlaline sebep olan uygulamalar;
E –Bilet: Kişisel veriler/Özel hayatın gizliliğini ihlal
Deplasman Yasakları: Seyahat özgürlüğünün ihlali
Pankart/Tezahürat Yasaklar: İfade özgürlüğü ihlali
Kolluk şiddeti ve Stadyum girişi zorla alkol muayenesi: Vücut bütünlüğünü ihlal
4 – Seyirden Yasaklanma Tedbiri ve Getirdiği Sorunlar Nelerdir?
6222 sayılı yasanın 18. maddesinde düzenlenen seyirden yasaklanma, kişinin müsabaka ve antrenmanları seyretmek üzere spor alanlarına girişinin yasaklanmasıdır.
Bu yasaklılık hali müsabaka başlamadan önce ve bitiminde, polis karakollarına imza verme yükümlülüğü ile taçlandırılmakta, taraftarlar içinse yıllar süren bir eziyete dönüşmektedir.
Kanunun yürürlüğe girdiği 2011 yılından bu yana taraftarların en çok canını yakan, Kolluk ve Adli makamların ise en çok sevdiği uygulama, bu tedbirle gerçekleşmektedir.
Bu uygulamanın bir koruma tedbiri mi, bir güvenlik tedbiri mi, kendine özgü mahrumiyet mi, olduğu konusunda hukukçular arasında bir görüş birliği bulunmamaktadır.
Bu düzenlemenin kendisinden ve uygulamasından doğan başlıca sorunlar şu şekilde sıralanabilir;
- Uygulamanın yasal dayanağı olan 6222 sayılı Kanunun 18. maddesi uzun ve düzensiz yazım tekniği ile karmakarışık bir görüntüye ve anlaşılmaz bir içeriğe sahiptir.
- 6222 sayılı yasanın 23/3. maddesinin emredici düzenlemesine karşın bu tedbirin doğrudan kolluk tarafından verilmesi hukuka aykırıdır.
- Soruşturma aşamasında bu tedbirin uygulanması masumiyet karinesine aykırıdır.
- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması gibi hallerde dahi bu tedbirin devam etmesi anlamsız ve hukuka aykırıdır.
- Bu tedbire maruz kalan kişilerin süresiz ve sınırsız bir kara listeye alınması temel hak ihlalidir.
- Yıllar boyu eden tedbir süresince imza zorunluluğu başlı başına bir angarya ve temel hak ihlalidir.
5 – Passoligsiz Stadyuma Girilebilir Mi?
Uygulamada; Süper Lig ve PTT 1. Lig müsabakalarında Passolig uygulaması zorunlu tutuluyor. Lig maçları dışında ise bir standart bulunmuyor. Pek çok Avrupa Kupası maçı ve Türkiye Kupası maçında Passolig kartı olmadan da bilet alınabiliyor. Ancak bazı kupa maçlarında Passolig kartlarının zorunlu tutulduğu örnekler de yaşanmakta.
Passolig kartlarının, pek çok kupa müsabakasında lig maçları gibi kesin bir şekilde zorunlu tutulamaması, bu müsabakaya taraf olan misafir takım taraftarları ile üst iki ligde mücadele etmeyen takım taraftarlarına Passolig kartı dayatılamamasından kaynaklanmakta.
Üst iki ligde mücadele eden 36 takımın kupa maçlarına, bilet satış aracılık hizmeti yine Passolig tarafından sağlanıyor. Yani, kupa maçlarında Passolig kartı almadan kâğıt bilet alsanız dahi, kaçınılmaz şekilde yolunuz yine Passolig’den ve ilgili Banka’dan geçiyor.
Uygulama bitene kadar Passolig’den kaçmanın tek yolu istikameti alt liglere çevirmek gibi gözüküyor.