5R- Efsanevi Clara Rockmore’dan Theremin’de Uzmanlaşmanın 5 Sırrı
Dünyanın ilk elektronik müzik virtüözlerinden biri, gizemli enstrümanı çalmak için bilinen kuralların dışına çıktı.
Theremin olarak bilinen elektronik enstrümanı bilen pek çok kişi, onu gezegenler arası bilim kurgu savaşları ya da ürkütücü korku hikayeleri ilişkilendirir. Ancak, ilk büyük theremin virtüözü Clara Rockmore, muhtemelen bu düşünceyi hakaret olarak görürdü. Enstrümanın, keman ve piyanonun hemen yanında bir yeri hak eden meşru bir klasik enstrüman olarak savundu. Elektronik müziğin ilk ve öncü bir savunucusu olan Rockmore, theremin hakkında hiç kimsenin olmadığı kadar ciddiydi ve neyse ki, enstrümanı çalma ve takdir etme konusunda arkasında değerli dersler bıraktı.
Theremin büyüsüne aşina olmayanlar için birkaç bilgi: Enstrüman 1920’lerde mucit Léon Theremin tarafından yaratıldı. Çalanın onlara dokunmasını gerektiren geleneksel enstrümanların aksine, theremin çalarken eller serbesttir. Sanatçının ellerini havada bir çift anten arasına koyması ve ardından bir elektromanyetik alanı bozmak ve değiştirmek için boşlukta hareket ettirmesi gerekir. Buna karşılık, enstrüman, uygun beceriyle herhangi bir sayıda şekle dönüştürülebilen vızıltılı, titrek sesler çıkarır. Ama bu hiç de kolay değildir. Theremin çalmak hassas vücut kontrolü gerektirir ve çalmaya hevesli olanlar için soyut görünebilir. Rockmore, enstrümanın geçici doğasını benimsedi ve ezoterik enstrümanı, klasik performansın düzenli bir figürü haline getirerek gizemini çözmeyi umdu.
1911’de şimdiki Litvanya’da doğan Rockmore, Amerika Birleşik Devletleri’ne müzik okumak için gelen bir keman dahisiydi. Daha sonra evlenme teklifini reddettiği Theremin ile tanıştı ve onun deneysel enstrümanını aldı. Dünyaca bilinen bir theremin sanatçısı oldu, bir dizi konser salonunda sahne aldı, hatta büyük Paul Robeson ile turneye çıktı. 1977’de, arkadaşı ve elektronik müziğin öncüsü Robert Moog’un ürettiği klasik performanslardan oluşan ilk ve tek albümü The Art of the Theremin’i yayınladı. Rockmore’un son performansının görüntülerini içeren theremin üzerine bir belgesel 1993 yılında gösterildi. Belgesel enstrümana olan ilgiyi tazeledi ve Rockmore enstrümanın nasıl çalınacağına dair düşüncelerini Clara Rockmore Method for Theremin adlı metodunda derlemeye başladı. 1998’de vefat eden Rockmore’un yazılı dersler ve genel tavsiyeler koleksiyonu artık ücretsiz olarak edinilebiliyor.
Bırakın parmaklarınız konuşsun
Rockmore, sesi o zamanlar eşi benzeri olmayan bir netlikte kontrol etmesini sağlayan bir parmak yerleştirme tekniği geliştirdi. Rockmore’un theremin çalan görüntüsünde olduğu gibi; parmaklarını sanki görünmez arp tellerini koparıyormuşcasına sağ elinin işaret parmağı sıkıca başparmağına bastırarak havada hareket ettiriyor. “Parmaklarınızı narin kelebek kanatları olarak düşünürseniz güç kullanmaktan daha fazlasını elde edersiniz.”
Tüm vücudunuzun enstrümanın bir parçası olduğunu unutmayın
Rehberin başlarında Rockmore şöyle yazmıştı: “Elektromanyetik alanda tüm vücudunuzun bir elektro-iletken olduğunu ve bu nedenle sadece ellerin ve parmakların değil, en ufak bir hareketin kontrol edilmesi gerektiğini unutmayın.” Theremin çalmak, enstrümanın çevresinde yansıtılan görünmez alanla etkileşime girmekle ilgili olduğundan her hareket sesi etkiler. Theremin: Ether Music and Espionage kitabında, Rockmore’un duygu kontrolünü ve dolayısıyla bedensel hareketi vurguladığı belirtiliyor. Bu, teremin sanatçılarının bunu yaparken biraz daha odaklanmaları gerektiği anlamına gelir.
Çevrenize dikkat edin
Theremin çalarken endişelenmeniz gereken sadece vücudunuz değildir; başkalarının ayakta durması ya da çok yakından geçmesi enstrümanın perde alanını etkileyebilir. El kitabında, “Çalarken kimsenin geçmediğinden ve diğer taraftan elektromanyetik alana girip performansı etkilemediğinden emin olun” yazar. Daha spesifik olarak, kemancıların arşelerinin ve orkestra şeflerinin elinde tuttuğu batonun hareketlerinin dar bir orkestra alanında sorun olabileceği konusunda uyardı.
Biraz müzik teorisi öğrenin!
Rockmore, theremin’in büyük bir savunucusu olmasına ve meşru bir orkestral enstrüman olarak kullanmasına rağmen, bunun kimsenin ilk enstrümanı olmaması gerektiğini de hissetti. Moog ile 1977’de yaptığı bir röportajda, “İlk enstrüman olarak theremin’i çalmayı öğrenmemeli. Müziğin ilk temelleri piyanoda öğrenilmelidir. ” Rockmore daha sonra rehberinde, theremin çalmak isteyen herkesin önce müziği okumayı öğrenmesi ve birçok kemancının yaptığı gibi teori ve armoni çalışması gerektiğini söyledi.
Theremin ile iletişim kurun
Her thereminin kendi çalım alanında, bir sanatçının özel çalma tarzına göre ayarlanması gereken varyasyonları olabilir. “Kendi vücut kapasitenizi ayarlayın.” İlk thereminler, sonraki modellere göre çok daha sınırlı bir ses aralığına sahipti ve Rockmore, Theremin’in genel satıştaki RCA modelinden daha fazla doğruluk ve kontrol sağlayan özel bir versiyonunu kendisi özel olarak yaptırdı. Müzisyenin hareketlerini içerebilecek ve istenen ton aralığını üretebilecek şekilde alanın da ayarlanması gerekiyor. Neyse ki, modern thereminler bu açıdan daha fazla imkana sahip. Rockmore’un kılavuzu aynı zamanda theremin çalanmaya başlamak için bir dizi özel alıştırma içeriyor, ancak bunları kullanmak için notalar okuyabilmeniz gerekir.