Dünya üzerinde her insana karşılık yaklaşık 200 milyon böcek olduğu tahmin ediliyor.
Dünyada memeliler, kuşlar ve bitkilerin toplamından çok daha fazla böcek türü vardır ve bu gerçek yüzyıllardır bilim insanlarını büyülüyor.
Biyologların yaptığı şeylerden biri tüm canlıları kategorilere ayırmaktır. Böcekler, sert dış iskeletlere ve eklemli ayaklara sahip hayvanlar olan Arthropoda adı verilen bir filuma aittir.
(FİLUM: aynı soydan gelen ve kuşaklar boyu sürüp giden, canlıların bölümlenmesinde dalların bir araya gelmesiyle oluşan birlik)
Tüm böcekler eklem bacaklıdır ama tüm eklem bacaklılar böcek değildir. Örneğin örümcekler, ıstakozlar ve kırkayaklar eklem bacaklıdır ama böcek değildirler. Böcekler altı bacak, iki anten ve üç vücut parçasıyla (baş, karın ve baş ile karın arasındaki vücut kısmı olan toraks) karakterize edilen “Insecta” adı verilen bir sınıf olan Arthropoda içinde bir alt gruptur.
Pireler gibi birkaçı hariç çoğu böceğin kanadı da vardır. Hepsinin bileşik gözleri vardır ve bu yüzden görüşleri insanlardan çok farklıdır. Göz başına çok sayıda merceğin varlığı söz konusudur: bir sineğin 5 bin ve bir yusufçuğun 3 bin merceği vardır. Bu tür gözler netlik açısından çok iyi değildir ama hareketi algılamada mükemmeldir.
Tür nedir?
Tüm böcekler yaklaşık 480 milyon yıl önce yaşamış ortak bir atadan gelir. Bağlam açısından bu, omurgalı atalarımızdan herhangi birinin karaya çıkmasından yaklaşık 100 milyon yıl öncedir.
Tür, biyologların canlıları sınıflandırmak için kullandıkları en temel birimdir. İnsanlar karınca, sinek veya kelebek gibi kelimeler kullandıklarında türlerden değil, yüzlerce, binlerce veya on binlerce tür içerebilen kategorilerden bahseder. Örneğin, yaklaşık 18 bin kelebek türü vardır.
Temel olarak türler birbirleriyle çiftleşebilen, ama diğer gruplarla çiftleşemeyen bir gruptur. Arıların karıncalarla çiftleşememesi gibi. Ama kahverengi kuşaklı yaban arıları ve kırmızı kuşaklı yaban arıları da çiftleşemez. Çünkü onlar farklı yaban arısı türleridir.
Her türün kendine özgü bir bilimsel adı vardır (örneğin kahverengi kuşaklı yaban arısı için Bombus griseocollis). Böylece bilim insanları hangi türden bahsettiklerini bilir.
Katrilyonlarca karınca
Böcek türlerinin tam sayısını bilmek muhtemelen imkansız. Her yıl bazı türler yok olurken bazıları yeniden evrimleşiyor. Bu yüzden araştırmacılar saymak yerine bir tahminde bulunmak için istatistiksel analiz kullanırlar.
Bir bilim insanı tam da bunu yaptı ve cevabını 2018 tarihli bir araştırma makalesinde yayınladı. Hesaplamaları yaklaşık 5,5 milyon böcek türü olduğunu gösterdi ve doğru sayı neredeyse kesinlikle 2,6 ila 7,2 milyon arasında. Sadece böcekler sayının neredeyse üçte birini, yaklaşık 1,5 milyon türü oluşturuyor. Buna karşılık, tahmini olarak sadece 22 bin karınca türü var. Bu ve diğer çalışmalar ayrıca yaklaşık 3 bin beş yüz sivrisinek, 120 bin sinek ve 30 bin çekirge ve cırcır böceği türü olduğunu tahmin ediyor.
5,5 milyon böcek türü tahmini ilginçtir. Daha da dikkat çekici olanı bilim insanlarının yalnızca yaklaşık 1 milyon tür bulmuş olması, yani 4,5 milyondan fazla tür hâlâ birinin onları keşfetmesini bekliyor. Başka bir deyişle, Dünya’nın böcek biyoçeşitliliğinin %80’inden fazlası hâlâ bilinmiyor.
Böceklerin toplam popülasyonunu ve biyokütlesini topladığınızda sayılar daha da şaşırtıcı hale geliyor. 22 bin karınca türü yaklaşık 20 katrilyonluş bir nüfusa sahip. Tipik bir karınca yaklaşık 3 miligram ağırlığındaysa, bu Dünya’daki tüm karıncaların toplam ağırlığının 60 milyar kilogram fazla olduğu anlamına gelir. Bu miktar yaklaşık 7 milyon okul otobüsüne, 600 uçak gemisine ya da Dünya’daki tüm insanların ağırlığının yaklaşık %20’sine eşdeğer.
Birçok böcek türü yok oluyor
Bu yok oluşun insan türü için potansiyel olarak büyük etkileri var. Böcekler bizi sayısız şekilde etkiliyor. İnsanlar onlara ürün tozlaşması, endüstriyel ürünler ve ilaçlar için bağımlı. Diğer böcekler hastalık bulaştırarak veya ürünlerimizi yiyerek bize zarar verebilir. Çoğu böceğin insanlar üzerinde çok az veya hiç doğrudan etkisi yok ama ekosistemin ayrılmaz bir parçasıdırlar. Bu nedenle böcek bilimciler böcekleri mümkün olduğunca yalnız bırakmamız gerektiğini söylüyor. Çoğu insanlar için zararsız ve çevre için kritik öneme sahip. Milyonlarca keşfedilmemiş böcek türü olmasına rağmen birçoğunun insanların onları keşfetme şansı olmadan yok olacağını da belirtmek lazım. Büyük ölçüde insan faaliyetleri nedeniyle böcekler de dahil olmak üzere Dünya’nın biyolojik çeşitliliğinin önemli bir kısmı sonunda sonsuza dek kaybolabilir.
yazar: Nicholas Green / The Conversation
görsel: Tsvetan Ganev-CECLII / 500px/Getty Images
